Zadania maturalne z geografii, a konkretnie dotyczące Ziemi we Wszechświecie, mogą wydawać się trudne. Ale z odpowiednim podejściem i wizualizacją, stają się o wiele prostsze. Spróbujmy!
Ruchy Ziemi
Ruch obrotowy to jak kręcenie się bączka. Ziemia obraca się wokół własnej osi. Pełen obrót trwa około 24 godzin. To daje nam dzień i noc. Wyobraź sobie latarkę (Słońce) oświetlającą globus (Ziemię). Tylko połowa globusa jest oświetlona naraz.
Ruch obiegowy to z kolei jak taniec Ziemi wokół Słońca. Ziemia krąży po elipsie. Pełny obieg trwa około 365 dni. To daje nam rok. Elipsa jest jak trochę spłaszczone koło.
Pory roku
Pory roku wynikają z dwóch rzeczy. Po pierwsze, oś Ziemi jest nachylona pod kątem 23,5 stopnia. Po drugie, Ziemia krąży wokół Słońca. Wyobraź sobie Ziemię jako piłkę na kiju, który jest lekko pochylony. Kiedy piłka (Ziemia) okrąża światło (Słońce), różne części piłki są oświetlone bardziej lub mniej intensywnie.
Kiedy półkula północna jest nachylona w stronę Słońca, mamy lato. Słońce świeci dłużej i bardziej bezpośrednio. Kiedy półkula północna jest odchylona od Słońca, mamy zimę. Słońce świeci krócej i mniej bezpośrednio.
Równonoc występuje, gdy Słońce świeci równo na obie półkule. Dzień i noc trwają wtedy po 12 godzin. To zdarza się dwa razy w roku: wiosną i jesienią.
Przesilenie to moment, w którym dzień jest najdłuższy (przesilenie letnie) lub najkrótszy (przesilenie zimowe).
Kształt Ziemi
Ziemia nie jest idealną kulą. Jest lekko spłaszczona na biegunach. Mówimy, że ma kształt geoidy. Wyobraź sobie delikatnie zgniecione jabłko.
Szerokość geograficzna to kąt między danym punktem na Ziemi a równikiem. Równik ma szerokość 0 stopni. Biegun północny ma szerokość 90 stopni N. Biegun południowy ma szerokość 90 stopni S. Wyobraź sobie poziome linie na globusie.
Długość geograficzna to kąt między danym punktem na Ziemi a południkiem zerowym (południk Greenwich). Południk Greenwich ma długość 0 stopni. Możemy podróżować na wschód do 180 stopni E lub na zachód do 180 stopni W. Wyobraź sobie pionowe linie na globusie.
Strefy czasowe
Ziemia jest podzielona na 24 strefy czasowe. Każda strefa ma około 15 stopni długości geograficznej. Wyobraź sobie tort pokrojony na 24 kawałki.
Podróżując na wschód, dodajemy godziny. Podróżując na zachód, odejmujemy godziny. Kiedy przekraczamy międzynarodową linię zmiany daty, zmieniamy datę o jeden dzień.
Czas słoneczny to czas oparty na położeniu Słońca. W południe słonecznym Słońce jest najwyżej na niebie.
Wpływ Księżyca i Słońca
Pływy morskie to regularne podnoszenie się i opadanie poziomu morza. Są spowodowane grawitacją Księżyca i Słońca. Wyobraź sobie, że Księżyc "ciągnie" za sobą wodę.
Przypływ to podnoszenie się poziomu morza. Odpływ to opadanie poziomu morza.
Kiedy Słońce, Ziemia i Księżyc są w jednej linii (podczas nowiu i pełni Księżyca), mamy pływy syzygijne. Są one wyższe niż zwykle. Kiedy Słońce, Ziemia i Księżyc tworzą kąt prosty (podczas pierwszej i ostatniej kwadry Księżyca), mamy pływy kwadraturowe. Są one niższe niż zwykle.
Wszechświat
Układ Słoneczny składa się ze Słońca i wszystkich ciał niebieskich, które krążą wokół niego. Należą do nich planety, księżyce, asteroidy i komety. Wyobraź sobie Słońce jako wielką lampę, a planety jako małe kule krążące wokół niej.
Galaktyka to ogromny zbiór gwiazd, gazu i pyłu. Nasza Galaktyka nazywa się Droga Mleczna. Wyobraź sobie olbrzymi spiralny wiatrak składający się z miliardów gwiazd.
Wszechświat to wszystko, co istnieje. Składa się z miliardów galaktyk.
Pamiętaj, że wizualizacja i zrozumienie podstawowych pojęć to klucz do sukcesu na maturze z geografii. Powodzenia!
