Wyobraź sobie, że twoje ciało to orkiestra. Każdy zmysł – dotyk, wzrok, słuch, smak, węch, a także propriocepcja (świadomość położenia ciała) i zmysł westybularny (równowaga) – to inny instrument.
Normalnie, wszystkie instrumenty grają razem w harmonii. Dyrygentem jest twój mózg, który organizuje i interpretuje wszystkie informacje.
Ale co się stanie, gdy orkiestra nie gra dobrze razem? Co, jeśli trąbka gra za głośno, a skrzypce są niesłyszalne? To właśnie może się dziać w przypadku Zaburzeń Integracji Sensorycznej (ZIS) u dzieci.
Czym są Zaburzenia Integracji Sensorycznej?
ZIS to stan, w którym mózg ma trudności z odbieraniem, przetwarzaniem i reagowaniem na informacje sensoryczne. To tak, jakby dyrygent (mózg) miał problemy z koordynacją orkiestry (zmysłów).
Dziecko z ZIS może odbierać bodźce sensoryczne w sposób zbyt intensywny, zbyt słaby, lub niezrozumiały. To może prowadzić do różnych problemów z zachowaniem, uczeniem się i funkcjonowaniem w codziennym życiu.
Pomyśl o radiu, które nie łapie dobrze sygnału. Dźwięk jest zniekształcony, przerywany, a czasem w ogóle go nie ma. Podobnie dziecko z ZIS może odbierać bodźce z otoczenia w sposób zniekształcony lub niepełny.
Rodzaje Zaburzeń Integracji Sensorycznej
ZIS nie jest jedną chorobą, ale raczej zbiorem różnych problemów z przetwarzaniem sensorycznym.
Wyróżniamy trzy główne kategorie:
- Modulacja Sensoryczna: Trudności z regulowaniem reakcji na bodźce sensoryczne. Wyobraź sobie, że masz suwak głośności, który nie działa prawidłowo. Czasami dźwięki są za głośne, a czasami za ciche.
- Dyskryminacja Sensoryczna: Trudności z rozróżnianiem i interpretowaniem bodźców sensorycznych. To tak, jakbyś próbował rozszyfrować zaszyfrowaną wiadomość.
- Praksja: Trudności z planowaniem i wykonywaniem nowych ruchów. Pomyśl o budowaniu modelu z instrukcją, która jest napisana w obcym języku.
Każda z tych kategorii może objawiać się na różne sposoby.
Przykłady Zaburzeń Integracji Sensorycznej
Dziecko z nadwrażliwością sensoryczną:
Wyobraź sobie metkę w koszulce, która drapie cię niemiłosiernie. Dla większości ludzi to małe niedogodzenie. Ale dla dziecka z nadwrażliwością na dotyk, to tortura! Może odmawiać noszenia ubrań z określonych materiałów, krzywić się na dźwięk odkurzacza, lub unikać dotykania niektórych tekstur, np. plasteliny.
To tak, jakby jego system sensoryczny był ustawiony na "maksimum". Wszystkie bodźce są odbierane jako zbyt intensywne.
Dziecko z podwrażliwością sensoryczną:
Pomyśl o osobie, która uwielbia ostre jedzenie. Potrzebuje więcej smaku, aby poczuć satysfakcję. Dziecko z podwrażliwością sensoryczną potrzebuje więcej bodźców, aby je poczuć. Może nie odczuwać bólu tak intensywnie jak inne dzieci, dlatego często się potyka i wpada na przedmioty, lub stale poszukuje mocnych wrażeń, np. kręci się w kółko, skacze i biega bez przerwy.
To tak, jakby jego system sensoryczny był ustawiony na "minimum". Potrzebuje więcej stymulacji, aby poczuć coś.
Dziecko z trudnościami z praksją:
Wyobraź sobie, że próbujesz zatańczyć skomplikowany układ choreograficzny bez żadnej praktyki. To może być trudne! Dziecko z trudnościami z praksją ma problemy z planowaniem i wykonywaniem nowych ruchów. Może mieć trudności z ubieraniem się, wiązaniem butów, rysowaniem, lub pisaniem. Nawet proste zadania, takie jak układanie puzzli, mogą stanowić wyzwanie.
Jak pomóc dziecku z Zaburzeniami Integracji Sensorycznej?
Terapia Integracji Sensorycznej (SI): To rodzaj terapii, która pomaga dzieciom poprawić sposób, w jaki ich mózgi przetwarzają informacje sensoryczne.
Terapia SI przypomina naukę jazdy na rowerze. Na początku potrzebujesz pomocy i wsparcia. Ale z czasem, stajesz się coraz bardziej pewny siebie i niezależny.
Podczas terapii SI, dziecko uczestniczy w zabawnych i angażujących aktywnościach, które są dostosowane do jego indywidualnych potrzeb. Terapeutka (certyfikowany terapeuta SI) pomaga dziecku eksplorować różne bodźce sensoryczne w bezpiecznym i kontrolowanym środowisku.
Dostosowania w środowisku: Można wprowadzić zmiany w otoczeniu dziecka, aby zminimalizować bodźce, które są dla niego trudne.
Na przykład:
- Używanie cichych odkurzaczy i suszarek do włosów.
- Unikanie ubrań z drapiących materiałów.
- Zapewnienie dziecku spokojnego miejsca do odpoczynku i wyciszenia.
- Używanie obciążonych kocyków lub kamizelek, które pomagają dziecku poczuć się bezpieczniej i bardziej stabilnie.
Wsparcie emocjonalne: Ważne jest, aby dać dziecku poczucie akceptacji i zrozumienia. Pamiętaj, że ZIS to nie wina dziecka. To trudność, z którą się zmaga, i potrzebuje twojej pomocy.
Pamiętaj, że każde dziecko jest inne, i to, co działa dla jednego dziecka, może nie działać dla innego. Ważne jest, aby współpracować z terapeutą SI, aby opracować indywidualny plan terapii, który odpowiada potrzebom twojego dziecka.
Zrozumienie Zaburzeń Integracji Sensorycznej to pierwszy krok do pomocy dziecku w osiągnięciu pełnego potencjału.
