Cześć! Przygotowujesz się do egzaminu z zakresu chirurgii? Super! Skupimy się na jednym z zabiegów – usunięciu kamienia ze ślinianki. To częsty temat, więc warto go dobrze zrozumieć. Powodzenia!
Wprowadzenie
Zabieg usunięcia kamienia ze ślinianki (sialolithotomia) to procedura mająca na celu usunięcie kamieni ślinowych (sialoliths) z przewodów ślinowych lub miąższu ślinianki. Kamienie te mogą powodować niedrożność, prowadząc do bólu, obrzęku i nawracających zapalnych stanów ślinianki (sialoadenitis). Ważne, aby znać wskazania, przeciwwskazania oraz techniki operacyjne.
Etiologia i Diagnostyka
Kamienie ślinowe powstają najczęściej w śliniankach podżuchwowych (glandula submandibularis), rzadziej w śliniankach przyusznych (glandula parotis) i podjęzykowych (glandula sublingualis). Przyczyna ich powstawania nie jest do końca jasna, ale uważa się, że istotną rolę odgrywają czynniki takie jak: zaburzenia w składzie śliny, odwodnienie, infekcje i stany zapalne.
Diagnostyka obejmuje:
- Wywiad i badanie fizykalne: Ważne jest zebranie informacji o objawach, takich jak ból nasilający się podczas jedzenia, obrzęk i tkliwość w okolicy ślinianki.
- Badania obrazowe:
- USG: Jest to badanie pierwszego rzutu, pozwalające na uwidocznienie kamieni w przewodach ślinowych.
- Zdjęcie RTG: Umożliwia identyfikację kamieni zawierających wapń.
- Sialografia: Badanie polegające na wprowadzeniu kontrastu do przewodu ślinowego, co pozwala na ocenę jego drożności i lokalizacji kamieni. Obecnie rzadziej stosowana.
- Tomografia komputerowa (TK): Umożliwia dokładną ocenę wielkości i lokalizacji kamieni, zwłaszcza w przypadkach bardziej skomplikowanych.
Wskazania do zabiegu
Usunięcie kamienia ze ślinianki jest wskazane w następujących sytuacjach:
- Nawracające zapalenia ślinianki spowodowane obecnością kamieni.
- Ból i obrzęk ślinianki, które nie ustępują po leczeniu zachowawczym.
- Utrudnione wydzielanie śliny.
- Duże kamienie, które mogą prowadzić do trwałego uszkodzenia ślinianki.
Przeciwwskazania
Istnieją pewne przeciwwskazania do wykonania sialolithotomii:
- Aktywne infekcje w okolicy operowanej.
- Ciężkie zaburzenia krzepnięcia.
- Niekontrolowane choroby ogólnoustrojowe.
- Zaawansowana ciąża (względne przeciwwskazanie).
Techniki Operacyjne
Istnieją różne techniki operacyjne usunięcia kamieni ślinowych:
Sialoendoskopia
Sialoendoskopia to minimalnie inwazyjna technika, która polega na wprowadzeniu endoskopu (cienkiej rurki z kamerą) do przewodu ślinowego. Za pomocą specjalnych narzędzi usuwa się kamienie, ewentualnie rozdrabniając je laserem lub innymi metodami. Jest to preferowana metoda w przypadku kamieni zlokalizowanych w przewodach ślinowych, szczególnie tych położonych bliżej ujścia.
Zalety:
- Minimalna inwazyjność.
- Krótki czas rekonwalescencji.
- Niewielkie ryzyko powikłań.
Usunięcie Zewnętrzne (Chirurgiczne)
W przypadku dużych kamieni, trudnych do usunięcia endoskopowo, lub kamieni zlokalizowanych w miąższu ślinianki, konieczne może być wykonanie klasycznego zabiegu chirurgicznego. Polega on na nacięciu skóry i tkanek podskórnych, a następnie preparowaniu w celu dotarcia do ślinianki i usunięcia kamienia. W niektórych przypadkach może być konieczne usunięcie całej ślinianki (sialoadenectomia), szczególnie jeśli jest ona poważnie uszkodzona lub zakażona.
W przypadku ślinianki podżuchwowej (glandula submandibularis) nacięcie wykonuje się w okolicy podżuchwowej, starając się chronić nerw brzeżny żuchwy (nervus marginalis mandibulae). W przypadku ślinianki przyusznej (glandula parotis), należy uważać na nerw twarzowy (nervus facialis) i jego gałęzie, aby uniknąć porażenia nerwu twarzowego.
Alternatywne Metody
W niektórych przypadkach można zastosować metody zachowawcze, takie jak:
- Masaż ślinianki: Delikatny masaż może pomóc w przesunięciu kamienia i jego wydaleniu.
- Ciepłe okłady: Mogą złagodzić ból i obrzęk.
- Nawadnianie: Picie dużej ilości płynów pomaga w rozrzedzeniu śliny i ułatwia wydalenie kamienia.
- Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne: Mogą być stosowane w celu złagodzenia objawów.
Powikłania
Jak każdy zabieg chirurgiczny, usunięcie kamienia ze ślinianki wiąże się z ryzykiem powikłań. Najczęstsze powikłania to:
- Krwiak.
- Infekcja.
- Uszkodzenie nerwów (np. nerwu twarzowego w przypadku operacji ślinianki przyusznej, nerwu brzeżnego żuchwy w przypadku operacji ślinianki podżuchwowej).
- Przetoka ślinowa.
- Zwężenie przewodu ślinowego.
- Nawrót kamicy ślinowej.
Opieka Pooperacyjna
Po zabiegu ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza. Obejmują one:
- Przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
- Płukanie jamy ustnej roztworami antyseptycznymi.
- Stosowanie diety miękkiej i łatwostrawnej.
- Unikanie wysiłku fizycznego.
- Regularne wizyty kontrolne u lekarza.
Podsumowanie
Usunięcie kamienia ze ślinianki to zabieg, który ma na celu usunięcie kamieni ślinowych, powodujących niedrożność i zapalenie ślinianki. Diagnostyka obejmuje wywiad, badanie fizykalne oraz badania obrazowe. Leczenie może być zachowawcze lub operacyjne (sialoendoskopia lub klasyczna operacja). Ważne jest, aby znać wskazania, przeciwwskazania oraz możliwe powikłania zabiegu. Pamiętaj o specyfice dotyczącej nerwu twarzowego przy operacjach ślinianki przyusznej i nerwu brzeżnego żuchwy przy operacjach ślinianki podżuchwowej.
Mam nadzieję, że ten artykuł pomoże Ci w przygotowaniach do egzaminu. Powodzenia!
