Zwolnienie dyscyplinarne przez pracownika, czyli wypowiedzenie umowy o pracę w trybie natychmiastowym przez pracownika, to specyficzna forma rozwiązania umowy o pracę. Pozwala pracownikowi na natychmiastowe odejście z pracy.
Kiedy pracownik może złożyć wypowiedzenie dyscyplinarne?
Istnieją ściśle określone sytuacje, kiedy pracownik może skorzystać z tej opcji. Nie można tego zrobić w dowolnym momencie.
Podstawowe przesłanki
Kodeks Pracy precyzyjnie określa powody, dla których pracownik może rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym. Są to:
1. Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków przez pracodawcę. To najważniejszy powód.
2. Stwierdzenie przez lekarza orzecznika lub lekarza medycyny pracy szkodliwego wpływu wykonywanej pracy na zdrowie pracownika. I brak przeniesienia do innej pracy.
Ciężkie naruszenie obowiązków – co to znaczy?
To kluczowe pojęcie. Oznacza poważne uchybienia ze strony pracodawcy.
Przykłady naruszeń
Przykłady takich naruszeń obejmują:
- Niewypłacanie wynagrodzenia w terminie lub w ogóle.
- Poważne naruszanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP).
- Dyskryminacja, mobbing lub inne formy nękania.
- Zmuszanie do wykonywania pracy niezgodnej z umową.
- Naruszenie dóbr osobistych pracownika.
Należy pamiętać, że nie każde drobne uchybienie kwalifikuje się jako ciężkie naruszenie. Musi to być coś poważnego.
Przykład praktyczny
Wyobraźmy sobie sytuację, w której pracodawca regularnie spóźnia się z wypłatą wynagrodzenia o kilka tygodni. To może być podstawa do zwolnienia dyscyplinarnego.
Szkodliwy wpływ na zdrowie
Drugi powód to negatywny wpływ pracy na zdrowie. Musi być to potwierdzone orzeczeniem lekarskim.
Orzeczenie lekarskie
Kluczowe jest posiadanie orzeczenia od lekarza orzecznika ZUS lub lekarza medycyny pracy. Orzeczenie musi stwierdzać, że praca ma szkodliwy wpływ na zdrowie pracownika.
Brak możliwości przeniesienia
Pracodawca ma obowiązek przenieść pracownika do innej pracy, która nie będzie szkodliwa dla jego zdrowia. Jeśli nie ma takiej możliwości, pracownik może rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym.
Przykład praktyczny
Pracownik pracuje w fabryce, gdzie jest narażony na działanie szkodliwych substancji. Lekarz stwierdza, że praca ta negatywnie wpływa na jego płuca. Pracodawca nie ma innej pracy do zaoferowania. Pracownik może się zwolnić dyscyplinarnie.
Forma i treść oświadczenia
Wypowiedzenie umowy o pracę w trybie natychmiastowym musi mieć formę pisemną. Musi też zawierać uzasadnienie.
Forma pisemna
Brak formy pisemnej powoduje nieważność oświadczenia. Oznacza to, że zwolnienie nie będzie skuteczne.
Uzasadnienie
Uzasadnienie jest bardzo ważne. Należy w nim wskazać konkretne powody, dla których pracownik decyduje się na rozwiązanie umowy. Powody te muszą odpowiadać przesłankom ustawowym.
Przykład uzasadnienia
"Zwalniam się z pracy w trybie natychmiastowym z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków przez pracodawcę, polegającego na notorycznym niewypłacaniu wynagrodzenia w terminie. Ostatnia wypłata była spóźniona o 3 tygodnie."
Termin na złożenie oświadczenia
Istotny jest termin na złożenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy w trybie natychmiastowym.
1 miesiąc
Pracownik ma 1 miesiąc od dnia, w którym dowiedział się o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Po upływie tego terminu, prawo do zwolnienia dyscyplinarnego wygasa.
Przykład
Pracownik dowiedział się o mobbingu ze strony przełożonego 10 stycznia. Ma czas do 10 lutego, aby złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy w trybie natychmiastowym.
Skutki prawne zwolnienia dyscyplinarnego przez pracownika
Zwolnienie dyscyplinarne przez pracownika ma określone skutki prawne.
Obowiązki pracodawcy
Pracodawca ma obowiązek wydać pracownikowi świadectwo pracy. Musi także wypłacić mu wynagrodzenie za przepracowany okres.
Odszkodowanie dla pracownika?
Pracownik może mieć prawo do odszkodowania od pracodawcy. Dzieje się tak w przypadku, gdy zwolnienie było uzasadnione, a pracodawca swoim zachowaniem spowodował szkodę (np. brak możliwości podjęcia nowej pracy). Odszkodowanie ustala sąd pracy.
Zasiłek dla bezrobotnych
Zazwyczaj, pracownik zwalniający się dyscyplinarnie ma prawo do zasiłku dla bezrobotnych, pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków. Od 29 maja 2023 r., osoba która rozwiązała umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, nie traci prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Podsumowanie
Wypowiedzenie umowy o pracę w trybie natychmiastowym przez pracownika to ważna instytucja prawa pracy. Daje pracownikowi możliwość szybkiego odejścia z pracy w sytuacjach, gdy pracodawca poważnie narusza jego prawa lub gdy praca zagraża jego zdrowiu. Należy jednak pamiętać o ścisłych warunkach i terminach, których trzeba przestrzegać.

