Zaczynamy przygodę z analizą zdania!
Co to jest wykres zdania?
Wyobraź sobie wykres zdania jako mapę drogową. Pokazuje, jak poszczególne słowa i frazy łączą się, tworząc całą myśl.
To wizualne przedstawienie struktury zdania.
Używamy linii i pozycji, żeby pokazać relacje.
Dlaczego warto robić wykres zdania?
Pomaga zrozumieć, jak działają zdania.
Ułatwia poprawne pisanie i mówienie.
Jest jak rentgen dla zdania. Widzisz wszystko w środku!
Jak zrobić wykres zdania?
Zacznijmy od prostego zdania: Kot śpi.
Najpierw narysuj długą, poziomą linię. To nasza główna linia.
Na głównej linii napiszemy podmiot i orzeczenie.
Podmiot to kot. Orzeczenie to śpi.
Podmiot umieszczamy po lewej stronie linii głównej.
Orzeczenie umieszczamy po prawej stronie linii głównej.
Pionowa kreska oddziela podmiot od orzeczenia.
Koniec! Wykres zdania Kot śpi gotowy!
Trochę trudniejsze zdanie: Duży kot śpi na dywanie.
Mamy teraz więcej elementów.
Kot i śpi nadal są najważniejsze.
Duży opisuje kota. To przymiotnik.
Na dywanie mówi, gdzie śpi kot. To wyrażenie przyimkowe.
Duży umieszczamy pod kot. Używamy ukośnej linii, żeby pokazać, że opisuje kota.
Na dywanie umieszczamy pod śpi. Też używamy ukośnej linii.
Na to przyimek. Dywanie to rzeczownik.
Na krótszej poziomej linii pod śpi zapisujemy na i dywanie. Ukośna kreska łączy na z linią główną.
Zapisywanie pytań.
Pytania trochę się różnią.
Na przykład: Czy kot śpi?
Główny czasownik (śpi) nadal jest na linii głównej.
Podmiot (kot) też jest na linii głównej, ale po prawej stronie.
Dodajemy ukośną kreskę z pytajnikiem, żeby pokazać, że to pytanie.
Słowo "czy" często nie występuje bezpośrednio na wykresie.
Pytania z zaimkiem pytającym: Gdzie śpi kot?
Gdzie to zaimek pytający. Umieszczamy go na osobnej linii, połączonej z śpi ukośną linią.
Kot i śpi nadal są na głównej linii.
Określanie części zdania.
To bardzo ważne.
Musimy wiedzieć, co jest czym.
Podmiot
Kto lub co wykonuje czynność? Na przykład pies w zdaniu "Pies biega".
Orzeczenie
Co robi podmiot? Na przykład biega w zdaniu "Pies biega".
Przydawka
Opisuje rzeczownik. Na przykład duży w zdaniu "Duży pies biega".
Okolicznik
Opisuje czasownik. Na przykład szybko w zdaniu "Pies biega szybko".
Dopełnienie
Odbiera czynność. Na przykład piłkę w zdaniu "Pies goni piłkę".
Przykłady z życia wzięte.
Wyobraź sobie, że budujesz dom. Wykres zdania to jak plan architektoniczny.
Fundament to podmiot i orzeczenie.
Ściany to przydawki i okoliczniki.
Dach to całe zdanie. Wszystko musi do siebie pasować.
Inny przykład: gotowanie. Przepis to zdanie.
Składniki to słowa.
Kolejność dodawania składników to struktura zdania.
Ćwiczenia.
Spróbuj zrobić wykres dla tych zdań:
- Mały ptak śpiewa.
- Dzieci bawią się w parku.
- Słońce świeci jasno.
Pamiętaj, żeby najpierw określić części zdania.
Potem narysuj linie i umieść słowa na właściwych miejscach.
Nie poddawaj się! Praktyka czyni mistrza.
Wykres zdania może wydawać się trudny na początku, ale z czasem stanie się łatwiejszy.
Powodzenia!
