Hej Ósmoklasiści! Zbliża się sprawdzian z WOS, dział 2? Nie martwcie się! Razem damy radę to ogarnąć. Ten przewodnik pomoże Wam usystematyzować wiedzę i poczuć się pewniej.
Demokracja Bezpośrednia i Pośrednia
Pamiętacie, co to demokracja? To rządy ludu! Ale jak ten lud rządzi? Na dwa sposoby.
Demokracja Bezpośrednia
To sytuacja, kiedy obywatele sami, osobiście, podejmują decyzje. Bez pośredników! To jak głosowanie w klasie nad wycieczką.
Przykłady: Referendum (głosowanie w ważnych sprawach państwowych) i inicjatywa ludowa (gdy obywatele sami proponują prawo).
Zalety: Większy wpływ obywateli, większa kontrola nad władzą.
Wady: Trudna do zrealizowania w dużym państwie, czasochłonna, wymaga zaangażowania wszystkich obywateli.
Demokracja Pośrednia (Przedstawicielska)
To my wybieramy przedstawicieli (np. posłów, radnych), którzy w naszym imieniu podejmują decyzje. To jak wybory do samorządu szkolnego.
Przykłady: Wybory parlamentarne, prezydenckie, samorządowe.
Zalety: Łatwiejsza do zorganizowania w dużym państwie, decyzje podejmują osoby wykwalifikowane.
Wady: Mniejszy wpływ obywateli na decyzje, możliwość działania przedstawicieli wbrew woli wyborców.
Wybory w Polsce
W Polsce mamy różne rodzaje wyborów. Każde z nich jest ważne!
Wybory Parlamentarne
Wybieramy posłów do Sejmu i senatorów do Senatu. To oni tworzą prawo!
Sejm: 460 posłów.
Senat: 100 senatorów.
Wybory Prezydenckie
Wybieramy prezydenta, głowę państwa. Reprezentuje nas na arenie międzynarodowej i czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji.
Wybory Samorządowe
Wybieramy radnych do rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Oni dbają o nasze lokalne sprawy!
Wybory do Parlamentu Europejskiego
Wybieramy europosłów, którzy reprezentują Polskę w Parlamencie Europejskim. Oni współtworzą prawo obowiązujące w całej Unii Europejskiej.
Zasady Wyborcze
Aby wybory były uczciwe i demokratyczne, muszą przestrzegać pewnych zasad.
Powszechność: Prawo do głosowania ma każdy dorosły obywatel (po ukończeniu 18 lat).
Równość: Każdy głos ma taką samą wagę. Niezależnie od tego, kim jesteś i gdzie mieszkasz, Twój głos liczy się tak samo.
Bezpośredniość: Głosujemy osobiście, nie przez pośredników (z wyjątkiem głosowania korespondencyjnego).
Tajność: Nikt nie może wiedzieć, na kogo głosowaliśmy. Głosowanie odbywa się za zasłoną.
Wolność: Nikt nie może nas zmuszać do głosowania ani dyktować, na kogo mamy głosować.
Partie Polityczne
Partie polityczne to organizacje, które dążą do zdobycia władzy i realizacji swojego programu politycznego. To one zgłaszają kandydatów w wyborach.
Program polityczny: To zbiór poglądów i propozycji dotyczących różnych dziedzin życia (np. gospodarki, edukacji, zdrowia).
Partie różnią się swoimi ideologiami i wartościami. Ważne, żeby przed wyborami zapoznać się z programami różnych partii i wybrać tę, której poglądy są nam najbliższe.
Organizacje Pozarządowe (NGO)
Organizacje pozarządowe (NGO) to organizacje, które działają niezależnie od rządu i dążą do realizacji celów społecznych. To np. fundacje i stowarzyszenia.
Przykłady: Organizacje ekologiczne (dbają o środowisko), organizacje charytatywne (pomagają potrzebującym), organizacje zajmujące się prawami człowieka.
Rola NGO: Monitorowanie działań władzy, wspieranie słabszych, edukacja, lobbing (wywieranie wpływu na decyzje polityczne).
Media
Media (np. telewizja, radio, prasa, internet) odgrywają bardzo ważną rolę w demokracji. Informują nas o tym, co się dzieje w kraju i na świecie, umożliwiają dostęp do różnych poglądów i opinii.
Rola mediów: Informowanie, edukacja, kontrola władzy, kształtowanie opinii publicznej.
Ważne jest, aby korzystać z różnych źródeł informacji i krytycznie podchodzić do przekazywanych treści. Uważajcie na fake newsy!
Społeczeństwo Obywatelskie
Społeczeństwo obywatelskie to ogół obywateli, którzy aktywnie uczestniczą w życiu publicznym. To my wszyscy!
Formy aktywności obywatelskiej: Udział w wyborach, protesty, petycje, działalność w organizacjach pozarządowych, wyrażanie opinii w mediach społecznościowych.
Aktywne społeczeństwo obywatelskie to podstawa silnej demokracji.
Podsumowanie
Demokracja to rządy ludu.
Demokracja bezpośrednia: Obywatele sami podejmują decyzje.
Demokracja pośrednia: Wybieramy przedstawicieli, którzy podejmują decyzje w naszym imieniu.
W Polsce mamy różne rodzaje wyborów: parlamentarne, prezydenckie, samorządowe, do Parlamentu Europejskiego.
Zasady wyborcze: Powszechność, równość, bezpośredniość, tajność, wolność.
Partie polityczne dążą do zdobycia władzy.
Organizacje pozarządowe (NGO) działają niezależnie od rządu i realizują cele społeczne.
Media informują, edukują i kontrolują władzę.
Społeczeństwo obywatelskie aktywnie uczestniczy w życiu publicznym.
Pamiętajcie, że aktywna postawa obywatelska jest bardzo ważna! Im więcej wiemy i im bardziej jesteśmy zaangażowani, tym lepiej działa nasza demokracja. Powodzenia na sprawdzianie!
