Hej czwartoklasiści! Zaraz sprawdzian o wojnach i upadku Rzeczypospolitej. Trochę tego jest, ale spokojnie, damy radę! Skupmy się na najważniejszych rzeczach.
Wojny Rzeczypospolitej w XVII wieku
XVII wiek to dla Polski czas trudny. Wiele wojen osłabiło kraj. Zobaczmy, z kim walczyliśmy i dlaczego.
Wojna ze Szwecją - Potop Szwedzki (1655-1660)
Potop Szwedzki to bardzo ważny moment. Szwedzi najechali na Polskę. Zniszczyli kraj i splądrowali miasta.
Król Karol X Gustaw chciał podbić Polskę. Opór stawili mu Stefan Czarniecki i Jan Kazimierz. Jasna Góra odegrała ważną rolę.
Pamiętajcie o obronie Jasnej Góry! To był symbol oporu Polaków. Augustyn Kordecki dowodził obroną.
Wojna zakończyła się pokojem w Oliwie w 1660 roku. Polska straciła Inflanty.
Wojna z Rosją (1654-1667)
Również w tym czasie walczyliśmy z Rosją. Chodziło o tereny wschodnie. Ugoda w Perejasławiu w 1654 roku to ważny moment.
Ta wojna była długa i wyczerpująca. Zakończyła się rozejmem w Andruszowie w 1667 roku. Polska straciła Smoleńsk i ziemię czernihowską.
Wojna z Turcją (1672-1676)
Kolejna wojna to starcie z Turcją. Bitwa pod Chocimiem w 1673 roku to ważne zwycięstwo Jana Sobieskiego.
Jednak wojna zakończyła się pokojem w Żurawnie w 1676 roku. Polska musiała oddać część Podola.
Odsiecz Wiedeńska (1683)
Najważniejsze wydarzenie to Odsiecz Wiedeńska w 1683 roku. Jan Sobieski uratował Wiedeń przed Turkami!
To było wielkie zwycięstwo! Jan Sobieski stał się bohaterem Europy. Pamiętajcie o "Venimus, Vidimus, Deus vicit".
Przyczyny Upadku Rzeczypospolitej
Po wojnach XVII wieku, Rzeczpospolita stawała się coraz słabsza. Wiele czynników do tego doprowadziło. Zrozumienie ich jest kluczowe!
Słaba Władza Królewska
Władza królewska była bardzo słaba. Elekcyjny charakter tronu utrudniał sprawne rządy. Król był wybierany, a nie dziedziczył władzę.
Liberum veto to kolejna przeszkoda. Jeden poseł mógł zablokować całą uchwałę sejmu! To paraliżowało państwo.
Magnateria
Magnateria, czyli najbogatsi szlachcice, mieli ogromny wpływ na państwo. Dbali tylko o swoje interesy. Osłabiali władzę królewską i państwo.
Rodziny magnackie walczyły o władzę. Często przekupywały posłów. Państwo było skorumpowane.
Sąsiedzi Rzeczypospolitej
Sąsiedzi Polski, czyli Rosja, Prusy i Austria, byli coraz silniejsi. Chcieli zagarnąć ziemie polskie. Wykorzystywali słabość państwa.
Rozbiory Polski to efekt ich działań. Pamiętajcie o I rozbiorze Polski w 1772 roku.
Gospodarka
Gospodarka Rzeczypospolitej była w złym stanie. Wojny zniszczyły kraj. Szlachta nie dbała o rozwój miast i handlu.
Pańszczyzna to darmowa praca chłopów na rzecz szlachty. To hamowało rozwój rolnictwa.
Próby Reform
Niektórzy Polacy próbowali ratować państwo. Chcieli wprowadzić reformy. Jednak było już za późno.
Sejm Czteroletni (1788-1792)
Sejm Czteroletni to ważny moment. Uchwalono Konstytucję 3 Maja w 1791 roku!
Konstytucja 3 Maja to pierwsza w Europie i druga na świecie konstytucja! Wprowadzała trójpodział władzy i dziedziczny tron.
Niestety, Konfederacja Targowicka, czyli spisek magnatów, doprowadziła do interwencji Rosji.
Powstanie Kościuszkowskie (1794)
Powstanie Kościuszkowskie to ostatnia próba ratowania Polski. Tadeusz Kościuszko stanął na czele powstania.
Niestety, powstanie upadło. Bitwa pod Maciejowicami to kluczowa porażka. Kościuszko został ranny i wzięty do niewoli.
Rozbiory Polski
Po upadku powstania, nastąpiły kolejne rozbiory Polski. W 1793 roku – II rozbiór Polski, a w 1795 roku – III rozbiór Polski.
Rzeczpospolita zniknęła z mapy Europy na 123 lata!
Podsumowanie
Zapamiętajcie najważniejsze punkty:
- Wojny XVII wieku: Potop Szwedzki, wojny z Rosją i Turcją, Odsiecz Wiedeńska.
- Przyczyny upadku: słaba władza królewska, magnateria, sąsiedzi, gospodarka.
- Próby reform: Sejm Czteroletni, Konstytucja 3 Maja, Powstanie Kościuszkowskie.
- Rozbiory Polski: I, II i III rozbiór.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Was!
