Witajcie, przyszli biolodzy! Zaraz czeka Was sprawdzian z wirusów, bakterii, protistów i grzybów. Bez obaw, pomożemy Wam to wszystko uporządkować. Przygotujcie się na solidną dawkę wiedzy!
Wirusy
Wirusy są bardzo małe. Są tak małe, że nie widać ich pod zwykłym mikroskopem.
Wirusy nie są komórkami. Potrzebują komórki gospodarza, żeby się rozmnażać.
Jak działają wirusy? Wnikają do komórki. Następnie wykorzystują ją do produkcji swoich kopii. Komórka gospodarza ulega zniszczeniu.
Budowa wirusa
Wirusy składają się z kapsydu (otoczki białkowej). Wewnątrz kapsydu znajduje się materiał genetyczny (DNA lub RNA).
Choroby wirusowe
Wirusy powodują wiele chorób. Przykłady to: grypa, ospa wietrzna, odra, świnka, różyczka, HIV i COVID-19.
Jak się chronić? Szczepienia są bardzo ważne. Należy dbać o higienę.
Bakterie
Bakterie to organizmy jednokomórkowe. Są wszędzie: w powietrzu, w wodzie, w glebie i w naszym ciele.
Bakterie mają różne kształty: kuliste (ziarenkowce), pałeczkowate (pałeczki), spiralne (krętki).
Niektóre bakterie są pożyteczne. Pomagają w trawieniu. Uczestniczą w produkcji żywności (np. jogurtu).
Inne bakterie są szkodliwe. Powodują choroby (np. angina, gruźlica, salmonella).
Budowa bakterii
Bakterie mają ścianę komórkową. Wewnątrz znajduje się cytoplazma. W cytoplazmie jest DNA (materiał genetyczny). Nie mają jądra komórkowego.
Rozmnażanie bakterii
Bakterie rozmnażają się przez podział komórki. Dzielą się bardzo szybko. W sprzyjających warunkach co 20 minut.
Jak zwalczać bakterie?
Do zwalczania bakterii stosuje się antybiotyki. Ważne jest, aby przyjmować antybiotyki zgodnie z zaleceniami lekarza.
Protisty
Protisty to bardzo różnorodna grupa organizmów. Są jednokomórkowe lub wielokomórkowe.
Niektóre protisty przypominają zwierzęta. Inne przypominają rośliny. Jeszcze inne przypominają grzyby.
Protisty żyją w środowisku wodnym. Występują w glebie.
Podział protistów
Możemy podzielić protisty na: protisty zwierzęce (np. ameba, pantofelek), protisty roślinopodobne (np. okrzemki, euglena) i protisty grzybopodobne (np. śluzowce).
Protisty zwierzęce odżywiają się, pochłaniając pokarm. Protisty roślinopodobne przeprowadzają fotosyntezę. Protisty grzybopodobne odżywiają się szczątkami organicznymi.
Znaczenie protistów
Protisty są ważnym ogniwem w łańcuchach pokarmowych. Są pokarmem dla innych organizmów. Niektóre protisty powodują choroby (np. malaria, lamblioza).
Grzyby
Grzyby to organizmy cudzożywne. Nie potrafią same wytwarzać pokarmu. Muszą go pobierać z otoczenia.
Grzyby są jednokomórkowe (np. drożdże) lub wielokomórkowe (np. pieczarki, borowiki).
Grzyby żyją w glebie, na roślinach, na zwierzętach.
Budowa grzybów
Grzyby wielokomórkowe składają się z strzępek. Strzępki tworzą grzybnię. Owocnik (np. kapelusz pieczarki) służy do rozmnażania.
Odżywianie grzybów
Grzyby mogą być saprofitami (odżywiają się martwą materią organiczną). Mogą być pasożytami (odżywiają się żywymi organizmami). Mogą żyć w symbiozie (współżyją z innymi organizmami, np. z drzewami – mikoryza).
Znaczenie grzybów
Grzyby rozkładają martwą materię organiczną. Uczestniczą w obiegu materii w przyrodzie. Niektóre grzyby są jadalne. Niektóre grzyby są trujące. Niektóre grzyby wykorzystuje się w przemyśle (np. do produkcji antybiotyków, piwa, pieczywa).
Choroby grzybicze
Grzyby mogą powodować choroby u ludzi i zwierząt (np. grzybica stóp, grzybica paznokci).
Podsumowanie
Pamiętajcie:
- Wirusy nie są komórkami. Potrzebują komórki gospodarza.
- Bakterie to organizmy jednokomórkowe. Mogą być pożyteczne lub szkodliwe.
- Protisty to bardzo różnorodna grupa. Dzielimy je na zwierzęce, roślinopodobne i grzybopodobne.
- Grzyby to organizmy cudzożywne. Mogą być saprofitami, pasożytami lub żyć w symbiozie.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Was!
