Wyobraź sobie kuchnię. Gotujesz pyszny rosół.
Na powierzchni unosi się tłuszcz. To podobne do oleju roślinnego lub smalcu.
W doświadczeniu, które widzisz na schemacie, używamy takiego tłuszczu.
Zwróć uwagę na schemat. Widzisz tłuszcz? Oznacza on *trójgliceryd*.
Trójglicerydy to takie "klocki" z których zbudowane są tłuszcze.
Składniki potrzebne do zrobienia mydła
Potrzebujemy tłuszczu. Mamy go. Teraz drugi składnik.
Spójrz na schemat. Widzisz tam wodorotlenek sodu (NaOH) albo wodorotlenek potasu (KOH)?
To silna zasada. Wygląda jak białe płatki lub granulki.
Wodorotlenek sodu (NaOH) nazywamy sodą kaustyczną. Używamy go do zrobienia mydła w kostce.
Wodorotlenek potasu (KOH) nazywamy potasem kaustycznym. Z niego powstaje mydło w płynie.
Pomyśl o czyszczeniu piekarnika. Silne środki czyszczące często zawierają wodorotlenek sodu.
Trzeci składnik to woda. Zwykła woda z kranu.
Woda jest potrzebna do rozpuszczenia wodorotlenku.
Przebieg doświadczenia
Najpierw rozpuszczamy wodorotlenek sodu (NaOH) w wodzie.
Mieszamy ostrożnie. Reakcja jest egzotermiczna. To znaczy, że wydziela się ciepło!
Roztwór robi się bardzo gorący. Trzeba uważać, żeby się nie poparzyć.
Następnie dodajemy roztwór wodorotlenku do tłuszczu.
Teraz zaczyna się magia! Mieszamy. Mieszamy. I jeszcze raz mieszamy.
To bardzo ważne. Mieszanie pomaga składnikom się połączyć.
Reakcja chemiczna, która zachodzi, to *zmydlanie*.
Zmydlanie to proces rozkładu tłuszczu przez zasadę.
W wyniku tej reakcji powstaje *mydło* i *glicerol*.
Glicerol to alkohol. Jest słodki i nawilża skórę.
Spójrz na schemat. Widzisz mydło i glicerol?
Co się dzieje na poziomie chemicznym?
Trójgliceryd (tłuszcz) reaguje z wodorotlenkiem.
Wodorotlenek "rozcina" trójgliceryd na mniejsze części.
Powstają *sole kwasów tłuszczowych*. To właśnie jest mydło!
Mydło ma specjalną budowę. Jeden koniec "lubi" wodę (jest hydrofilowy).
Drugi koniec "lubi" tłuszcz (jest hydrofobowy).
Wyobraź sobie małego robota. Jedna jego ręka chce trzymać się wody, a druga tłuszczu.
Dzięki temu mydło może usuwać brud.
Jak działa mydło?
Brud często jest tłusty. Samej wodzie trudno go usunąć.
Mydło otacza cząsteczki tłuszczu swoimi "hydrofobowymi rękami".
Tworzy się *micela*. To taka mała kulka brudu otoczona mydłem.
Następnie "hydrofilowe ręce" mydła przyciągają wodę.
Woda zabiera micelę z brudem ze sobą. I brud znika!
To jak magnes. Mydło przyciąga brud, a woda porywa go ze sobą.
Co dalej z mydłem z doświadczenia?
Mydło z doświadczenia trzeba jeszcze "dojrzeć".
Oznacza to, że trzeba je odstawić na kilka tygodni.
W tym czasie zachodzą dalsze reakcje chemiczne.
Mydło staje się twardsze i łagodniejsze dla skóry.
Można dodać do niego barwniki i zapachy.
Wtedy nasze mydło będzie nie tylko czyste, ale i piękne!
Podsumowanie
W doświadczeniu otrzymaliśmy mydło. Użyliśmy tłuszczu i wodorotlenku.
Proces nazywa się zmydlaniem.
Mydło czyści, bo łączy się z tłuszczem i wodą.
Zrozumiałeś? Super!
