Łąkotka jest ważną strukturą w stawie kolanowym. Pełni funkcję amortyzatora i stabilizatora.
Co to jest łąkotka?
Łąkotki to dwie chrząstki znajdujące się w stawie kolanowym. Mamy łąkotkę przyśrodkową (wewnętrzną) i boczną (zewnętrzną). Ich kształt przypomina półksiężyc lub literę "C". Działają jak poduszki, absorbując wstrząsy i obciążenia podczas ruchu. Pomagają również w stabilizacji kolana, zapobiegając nadmiernym przesunięciom kości udowej względem piszczelowej. Uszkodzenia łąkotek są bardzo powszechne, szczególnie u sportowców.
Łąkotka zbudowana jest z tkanki włóknisto-chrzęstnej. Jest to elastyczny, ale wytrzymały materiał. Umożliwia on łąkotce wytrzymywanie dużych obciążeń. Z wiekiem łąkotki stają się mniej elastyczne i bardziej podatne na uszkodzenia. Dlatego osoby starsze są bardziej narażone na urazy łąkotek.
Uszkodzenie łąkotki typu rączka od wiadra
Uszkodzenie łąkotki typu rączka od wiadra to specyficzny rodzaj urazu. Polega on na podłużnym pęknięciu łąkotki. Powstały fragment łąkotki przesuwa się do środka stawu. Przypomina to rączkę wiadra, stąd nazwa. Taki uraz często powoduje blokadę kolana.
Charakterystyczne dla tego uszkodzenia jest to, że duży fragment łąkotki zostaje oderwany. Ten oderwany fragment może przemieszczać się w stawie. Utrudnia to normalny ruch kolana. Uszkodzenie typu rączka od wiadra często wymaga interwencji chirurgicznej.
Przyczyny
Uszkodzenia typu rączka od wiadra są najczęściej wynikiem urazów skrętnych. Mogą wystąpić podczas sportów kontaktowych. Narciarstwo, piłka nożna i koszykówka to przykłady sportów podwyższonego ryzyka. Nagłe zmiany kierunku ruchu, skręty kolana przy obciążeniu mogą prowadzić do takiego urazu. Rzadziej uszkodzenie może powstać w wyniku przewlekłego przeciążenia lub degeneracji łąkotki. Wtedy nawet niewielki uraz może doprowadzić do pęknięcia.
Inne czynniki ryzyka to wcześniejsze urazy kolana. Osłabienie mięśni otaczających staw kolanowy również zwiększa ryzyko. Nieprawidłowa technika podczas uprawiania sportu oraz źle dobrane obuwie sportowe również odgrywają rolę.
Objawy
Objawy uszkodzenia łąkotki typu rączka od wiadra mogą być różne. Zależą od wielkości pęknięcia i stopnia przemieszczenia fragmentu łąkotki. Ból jest częstym objawem, zwłaszcza podczas ruchu kolanem. Może pojawić się również obrzęk kolana. Jednak najbardziej charakterystycznym objawem jest blokada kolana. Kolano może zablokować się w pozycji zgiętej lub wyprostowanej.
Inne objawy to uczucie "przeskakiwania" w kolanie. Może pojawić się również niestabilność stawu. Pacjent może odczuwać, że kolano "ucieka" podczas chodzenia lub biegania. W niektórych przypadkach ból może być silny i uniemożliwiać normalne funkcjonowanie.
Diagnostyka
Diagnozę uszkodzenia łąkotki typu rączka od wiadra stawia lekarz ortopeda. Podstawą jest dokładny wywiad i badanie fizykalne kolana. Lekarz ocenia zakres ruchu, stabilność stawu i obecność bólu. Wykonuje również specjalne testy, które pomagają zidentyfikować uszkodzenie łąkotki.
Rezonans magnetyczny (MRI) jest najlepszym badaniem obrazowym do potwierdzenia diagnozy. MRI pozwala na dokładne zobrazowanie łąkotek i innych struktur w stawie kolanowym. Dzięki temu można ocenić rodzaj i rozległość uszkodzenia. RTG (zdjęcie rentgenowskie) nie pokazuje łąkotek. Wykonuje się je jednak w celu wykluczenia innych przyczyn bólu kolana, takich jak złamania kości.
Leczenie
Leczenie uszkodzenia łąkotki typu rączka od wiadra zależy od kilku czynników. Ważny jest wiek pacjenta, poziom aktywności fizycznej oraz rozległość uszkodzenia. W większości przypadków konieczna jest operacja artroskopowa. Jest to małoinwazyjna metoda, w której lekarz wykonuje niewielkie nacięcia w skórze i wprowadza do stawu kamerę i narzędzia chirurgiczne.
Podczas artroskopii lekarz może zszyć uszkodzoną łąkotkę. Jest to preferowane rozwiązanie, ponieważ pozwala na zachowanie naturalnej funkcji łąkotki. Jednak zszycie jest możliwe tylko w przypadku świeżych urazów i dobrej jakości tkanki łąkotkowej. W niektórych przypadkach konieczne jest usunięcie fragmentu łąkotki (meniscektomia). Po operacji konieczna jest rehabilitacja. Ma ona na celu przywrócenie pełnej sprawności kolana.
W początkowym okresie rehabilitacji stosuje się ćwiczenia izometryczne. Stopniowo wprowadza się ćwiczenia wzmacniające mięśnie uda i podudzia. Ważne jest również ćwiczenie zakresu ruchu kolana i poprawa stabilizacji. Powrót do pełnej aktywności sportowej może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Zależy to od rodzaju operacji i indywidualnego postępu rehabilitacji.
Rehabilitacja
Rehabilitacja po operacji łąkotki jest kluczowa dla powrotu do pełnej sprawności. Pierwsze kilka dni po operacji skupia się na zmniejszeniu bólu i obrzęku. Stosuje się okłady z lodu, elewację kończyny i leki przeciwbólowe. Następnie stopniowo wprowadza się ćwiczenia zakresu ruchu i ćwiczenia izometryczne. W kolejnych tygodniach rehabilitacji zwiększa się intensywność ćwiczeń wzmacniających mięśnie. Ważne jest również ćwiczenie propriocepcji, czyli czucia głębokiego. Pomaga to w poprawie stabilizacji stawu kolanowego.
Powrót do sportu powinien być stopniowy i kontrolowany przez fizjoterapeutę. Należy unikać nagłych skrętów i przeciążeń kolana. Ważne jest również stosowanie odpowiedniego obuwia sportowego i ochraniaczy. Regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie i rozciągające poprawiają stabilność stawu kolanowego. Pomagają zapobiegać ponownym urazom.
