Hej Studenci! Przygotowujecie się do egzaminu z Prawa Autorskiego? Super! To ważny temat, a ja Wam pomogę go zrozumieć krok po kroku.
Co to jest Ustawa o Prawie Autorskim?
To inaczej Ustawa o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych. To zbiór przepisów, które chronią twórców i ich dzieła.
Mówi, kto ma prawa do czego i jak można z tego korzystać.
Przedmiot Prawa Autorskiego
Co właściwie chroni ta ustawa? Utwory! Ale co to znaczy?
Utwór to każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Czyli – książka, film, piosenka, rzeźba, program komputerowy... To wszystko utwory!
Ważne: Pomysł sam w sobie nie jest chroniony. Dopiero jego realizacja jako utwór.
Autor i jego Prawa
Kto ma prawa do utworu? Autor! To osoba, która go stworzyła.
Autor ma dwa rodzaje praw: osobiste i majątkowe.
Autorskie Prawa Osobiste
Są niezbywalne i nieograniczone w czasie. Oznacza to, że autor zawsze pozostaje autorem.
Przykłady: prawo do oznaczania utworu swoim nazwiskiem, prawo do nienaruszalności treści i formy utworu, prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności.
Autorskie Prawa Majątkowe
Dają autorowi prawo do korzystania z utworu i czerpania z niego korzyści.
Może je sprzedać, przekazać lub licencjonować.
Prawa majątkowe są ograniczone w czasie. Trwają co do zasady przez cały czas życia autora i 70 lat po jego śmierci.
Dozwolony Użytek
Czy zawsze trzeba pytać autora o zgodę, żeby coś wykorzystać? Nie! Istnieje coś takiego jak dozwolony użytek.
To sytuacje, w których można korzystać z utworu bez zgody autora i bez płacenia mu wynagrodzenia.
Dzieli się na dozwolony użytek osobisty i dozwolony użytek publiczny.
Dozwolony Użytek Osobisty
Pozwala na korzystanie z rozpowszechnionego utworu w celach prywatnych, dla siebie i najbliższej rodziny.
Na przykład, możesz skopiować płytę CD dla siebie, ale nie możesz jej sprzedawać.
Dozwolony Użytek Publiczny
Obejmuje sytuacje, w których korzystanie z utworu służy interesowi społecznemu.
Przykłady: cytowanie, parodia, wykorzystanie w celach edukacyjnych.
Ważne: Korzystając z dozwolonego użytku, zawsze trzeba podać autora i źródło!
Prawa Pokrewne
Oprócz praw autorskich istnieją też prawa pokrewne. Chronią one m.in. artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów, nadawców programów.
Czyli osoby, które przyczyniają się do rozpowszechniania utworów.
Ochrona Prawa Autorskiego
Co się stanie, jeśli ktoś naruszy prawa autorskie? Można go pozwać!
Autor ma prawo żądać: zaprzestania naruszeń, usunięcia skutków naruszeń, odszkodowania, a nawet publikacji przeprosin.
Naruszenie prawa autorskiego może być również przestępstwem, za które grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.
Licencje Creative Commons
To alternatywny sposób na korzystanie z utworów. Autor może udostępnić swój utwór na licencji Creative Commons.
Określa ona, w jaki sposób można korzystać z utworu, np. czy można go modyfikować, rozpowszechniać komercyjnie, itd.
Podsumowanie
Ustawa o Prawie Autorskim chroni utwory, czyli przejawy działalności twórczej.
Autor ma prawa osobiste i majątkowe.
Istnieje dozwolony użytek, który pozwala na korzystanie z utworów w określonych sytuacjach.
Prawa pokrewne chronią artystów wykonawców, producentów i nadawców.
Naruszenie prawa autorskiego wiąże się z konsekwencjami prawnymi.
Creative Commons to alternatywny sposób licencjonowania utworów.
Pamiętajcie, to tylko skrót najważniejszych informacji. Zawsze warto sięgnąć do pełnej treści ustawy!
Powodzenia na egzaminie! Wierzę w Was!
