Hej Klaso 6! Czeka Was sprawdzian z upadku Rzeczypospolitej? Bez obaw! Razem to ogarniemy. Ten przewodnik pomo偶e Wam si臋 przygotowa膰. B臋dzie 艂atwo i przyjemnie!
Przyczyny Upadku Rzeczypospolitej
Pami臋tajcie, upadek to nie by艂 nag艂y wypadek. To proces. Z艂o偶y艂o si臋 na niego wiele czynnik贸w.
S艂aba W艂adza Kr贸lewska
Kr贸lowie w Polsce mieli ma艂膮 w艂adz臋. Wybierani byli przez szlacht臋. Cz臋sto musieli im ust臋powa膰. To os艂abia艂o pa艅stwo. Szczeg贸lnie zapami臋tajcie woln膮 elekcj臋. To wyb贸r kr贸la przez ca艂膮 szlacht臋. Prowadzi艂o to do chaosu i ingerencji obcych mocarstw.
Liberum Veto
To by艂 prawdziwy problem. Jeden pose艂 m贸g艂 zerwa膰 ca艂y sejm! Krzycza艂 "Liberum Veto!" i po sprawie. Parali偶owa艂o to pa艅stwo. Uniemo偶liwia艂o reformy. Wyobra藕cie sobie, 偶e jeden ucze艅 mo偶e zablokowa膰 sprawdzian! Szale艅stwo, prawda?
Szlachta i Jej Przywileje
Szlachta mia艂a du偶o przywilej贸w. Ale cz臋sto dba艂a tylko o swoje interesy. Nie my艣la艂a o dobru pa艅stwa. Byli bogaci i wp艂ywowi. Czasem przekupywani przez inne kraje. Pami臋tajcie o magnaterii. To najbogatsza i najbardziej wp艂ywowa cz臋艣膰 szlachty.
S膮siedzi Rzeczypospolitej
Mieli艣my pot臋偶nych i chciwych s膮siad贸w. Chcieli zagarn膮膰 nasze ziemie. Byli to: Rosja, Prusy i Austria. Byli silni militarnie. Wykorzystywali nasz膮 s艂abo艣膰. Pami臋tajcie o terminie absolutyzm. To forma rz膮d贸w, gdzie w艂adca ma nieograniczon膮 w艂adz臋. W艂adcy Rosji, Prus i Austrii byli absolutni.
Gospodarka
Nasza gospodarka by艂a s艂aba. Rolnictwo zacofane. Miasta s艂abo rozwini臋te. Handel utrudniony. Szlachta nie inwestowa艂a w rozw贸j. Woleli korzysta膰 z przywilej贸w.
Pr贸by Reform
Niekt贸rzy pr贸bowali ratowa膰 sytuacj臋. Chcieli zreformowa膰 pa艅stwo.
Stanis艂aw August Poniatowski
Ostatni kr贸l Polski. By艂 inteligentny i wykszta艂cony. Chcia艂 wprowadzi膰 reformy. Ale mia艂 trudne zadanie. Musia艂 walczy膰 z szlacht膮 i s膮siadami. Za jego panowania powsta艂y wa偶ne instytucje, jak Komisja Edukacji Narodowej. Pami臋tajcie, to pierwsze ministerstwo o艣wiaty w Europie!
Sejm Czteroletni (Wielki)
To by艂 wa偶ny moment. W latach 1788-1792. Szlachta pr贸bowa艂a naprawi膰 pa艅stwo. Uchwalono Konstytucj臋 3 Maja. To pierwsza konstytucja w Europie! Wprowadza艂a tr贸jpodzia艂 w艂adzy. Wzmacnia艂a w艂adz臋 kr贸lewsk膮. Likwidowa艂a liberum veto. Ale s膮siedzi si臋 nie zgodzili.
Konstytucja 3 Maja
Wa偶na data: 3 maja 1791. Konstytucja by艂a bardzo nowoczesna. Gwarantowa艂a wolno艣膰 religijn膮. Wprowadza艂a r贸wno艣膰 wobec prawa. Ale zbyt p贸藕no. By艂a ko艣ci膮 niezgody dla Rosji, Prus i cz臋艣ci szlachty.
Rozbiory Polski
S膮siedzi nie chcieli silnej Polski. Zorganizowali rozbiory.
I Rozbi贸r Polski (1772)
Pierwszy cios. Rosja, Prusy i Austria zagarn臋艂y cz臋艣膰 naszych ziem. Os艂abi艂o to Polsk臋.
II Rozbi贸r Polski (1793)
Kolejny cios. Rosja i Prusy podzieli艂y si臋 reszt膮. Po tym rozbiorze wybuch艂o Powstanie Ko艣ciuszkowskie. To pr贸ba obrony pa艅stwa.
III Rozbi贸r Polski (1795)
Ostateczny cios. Rosja, Prusy i Austria podzieli艂y si臋 reszt膮 Polski. Pa艅stwo polskie znikn臋艂o z mapy. Na 123 lata.
Powstanie Ko艣ciuszkowskie
Pod wodz膮 Tadeusza Ko艣ciuszki. Walczyli艣my o wolno艣膰. Ale bezskutecznie. Ko艣ciuszko by艂 bohaterem. Ale si艂y by艂y nier贸wne. Powstanie upad艂o.
Skutki Upadku Rzeczypospolitej
Upadek mia艂 straszne skutki. Utracili艣my niepodleg艂o艣膰. Polacy 偶yli pod obcym panowaniem. Ale nie stracili nadziei. D膮偶yli do odzyskania wolno艣ci.
Podsumowanie
Pami臋tajcie! Upadek Rzeczypospolitej to d艂ugi proces. Przyczyny to: s艂aba w艂adza kr贸lewska, liberum veto, egoizm szlachty, pot臋偶ni s膮siedzi i s艂aba gospodarka. By艂y pr贸by reform, jak Konstytucja 3 Maja. Ale za p贸藕no. Rozbiory zako艅czy艂y istnienie Polski. Ale Polacy nie poddali si臋! Uczcie si臋 pilnie i powodzenia na sprawdzianie!
Kluczowe Postacie:
Zapami臋tajcie te nazwiska! Stanis艂aw August Poniatowski, Tadeusz Ko艣ciuszko.
Kluczowe Daty:
1772 - I rozbi贸r Polski. 1791 - Konstytucja 3 Maja. 1793 - II rozbi贸r Polski. 1794 - Powstanie Ko艣ciuszkowskie. 1795 - III rozbi贸r Polski.
Dasz rad臋! Trzymam kciuki!
