Układ pokarmowy to niezwykle ważny system w naszym organizmie. Odpowiada za przetwarzanie pokarmu, który spożywamy.
Co to jest układ pokarmowy?
Układ pokarmowy, inaczej nazywany trawiennym, to zespół narządów. Umożliwia on pobieranie, trawienie i wchłanianie składników odżywczych z pożywienia. Następnie usuwa niestrawione resztki.
Trawienie to proces rozkładu złożonych związków chemicznych na prostsze. Dzięki temu organizm może je wchłonąć i wykorzystać. Odbywa się to za pomocą enzymów trawiennych.
Wchłanianie to proces przenikania strawionych składników odżywczych do krwi. Krew rozprowadza je po całym organizmie, gdzie są wykorzystywane do budowy i funkcjonowania komórek. Bez tego, nie moglibyśmy funkcjonować.
Budowa układu pokarmowego
Układ pokarmowy składa się z wielu narządów. Każdy z nich pełni specyficzną funkcję w procesie trawienia. Oto główne elementy:
Jama ustna
To tutaj rozpoczyna się proces trawienia. Pokarm jest rozdrabniany przez zęby. Mieszany ze śliną, która zawiera enzym - amylazę ślinową. Amylaza ślinowa rozpoczyna trawienie węglowodanów.
Zęby pełnią funkcję mechaniczną. Dzielimy je na siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce. Język pomaga w formowaniu kęsa pokarmowego i przesuwaniu go w kierunku gardła.
Gardło
Gardło to wspólny odcinek dróg oddechowych i pokarmowych. Podczas połykania nagłośnia zamyka wejście do tchawicy. Zapobiega to przedostawaniu się pokarmu do dróg oddechowych.
Przełyk
Przełyk to rura łącząca gardło z żołądkiem. Pokarm przesuwa się przez niego dzięki ruchom perystaltycznym. Są to rytmiczne skurcze mięśni gładkich.
Żołądek
Żołądek to rozszerzony odcinek przewodu pokarmowego. Zachodzi w nim trawienie białek. Zawiera sok żołądkowy, który zawiera kwas solny i enzym - pepsynę.
Kwas solny zabija bakterie i aktywuje pepsynę. Pepsyna trawi białka na mniejsze fragmenty.
Jelito cienkie
Jelito cienkie to najdłuższy odcinek przewodu pokarmowego. Tutaj zachodzi większość procesów trawienia i wchłaniania. Dzieli się na trzy części: dwunastnicę, jelito czcze i jelito kręte.
Do dwunastnicy uchodzą przewody trzustki i wątroby. Trzustka wydziela sok trzustkowy, który zawiera enzymy trawiące białka, węglowodany i tłuszcze. Wątroba produkuje żółć, która emulguje tłuszcze.
Ściany jelita cienkiego są pofałdowane i pokryte kosmkami jelitowymi. Zwiększa to powierzchnię wchłaniania składników odżywczych. Składniki odżywcze przenikają do krwi i limfy.
Jelito grube
Jelito grube to ostatni odcinek przewodu pokarmowego. Główną funkcją jest wchłanianie wody i soli mineralnych. Formuje się w nim kał, który jest usuwany z organizmu przez odbyt.
W jelicie grubym żyją bakterie symbiotyczne. Pomagają one w trawieniu resztek pokarmowych i produkują witaminy.
Wątroba
Wątroba to największy gruczoł w organizmie. Pełni wiele funkcji. Produkuje żółć, magazynuje glikogen, detoksykuje substancje szkodliwe. Bierze udział w przemianie materii.
Trzustka
Trzustka to gruczoł o podwójnej funkcji. Wydziela sok trzustkowy do jelita cienkiego (funkcja zewnątrzwydzielnicza). Produkuje hormony insulinę i glukagon, które regulują poziom cukru we krwi (funkcja wewnątrzwydzielnicza).
Trawienie poszczególnych składników pokarmowych
Proces trawienia różni się w zależności od rodzaju spożywanego pokarmu. Różne enzymy są zaangażowane w trawienie węglowodanów, białek i tłuszczów.
Węglowodany są trawione przez amylazę ślinową i enzymy trzustkowe. Rozkładane są do glukozy. Glukoza wchłaniana jest w jelicie cienkim.
Białka są trawione przez pepsynę w żołądku i enzymy trzustkowe w jelicie cienkim. Rozkładane są do aminokwasów. Aminokwasy wchłaniane są w jelicie cienkim.
Tłuszcze są emulgowane przez żółć. Trawione są przez lipazę trzustkową w jelicie cienkim. Rozkładane są do glicerolu i kwasów tłuszczowych. Glicerol i kwasy tłuszczowe wchłaniane są w jelicie cienkim.
Higiena układu pokarmowego
Dbanie o układ pokarmowy jest bardzo ważne. Zapobiega chorobom i zapewnia prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Oto kilka zasad:
- Regularne mycie rąk przed jedzeniem.
- Spożywanie zrównoważonych posiłków.
- Dokładne żucie pokarmu.
- Unikanie nadmiaru tłuszczów i cukrów.
- Spożywanie błonnika.
- Picie odpowiedniej ilości wody.
Pamiętaj, że zdrowy układ pokarmowy to podstawa dobrego samopoczucia. Dlatego warto o niego dbać każdego dnia.
