Zrozumienie ekspansji biurokracji jest kluczowe dla analizy historii i współczesnego państwa.
Dwa okresy w historii najnowszej charakteryzowały się znaczącym wzrostem biurokracji. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Okres 1: Era Wielkiego Społeczeństwa (Great Society) w USA
Great Society, czyli Wielkie Społeczeństwo, to program polityczny zainicjowany w latach 60. XX wieku przez prezydenta USA Lyndona B. Johnsona.
Jego celem było wyeliminowanie ubóstwa i nierówności rasowych.
Program ten obejmował szereg nowych inicjatyw.
Mowa o programach opieki zdrowotnej (Medicare i Medicaid), programach edukacyjnych i walki z ubóstwem.
Medicare to federalny program ubezpieczeń zdrowotnych dla osób starszych i niepełnosprawnych.
Medicaid to program zapewniający opiekę zdrowotną osobom o niskich dochodach.
Wprowadzenie tych programów wiązało się z utworzeniem nowych agencji rządowych i rozbudową istniejących.
To wymagało zatrudnienia dużej liczby urzędników.
Administrowanie nowymi świadczeniami i regulacjami powiększyło aparat biurokratyczny.
Konsekwencje ekspansji biurokracji w erze Wielkiego Społeczeństwa
Zalety: Dostęp do opieki zdrowotnej i edukacji dla grup społecznych wcześniej wykluczonych.
Redukcja ubóstwa.
Poprawa standardów życia.
Wady: Znaczący wzrost wydatków publicznych.
Krytyka dotycząca efektywności programów.
Rosnąca zależność od państwa.
Złożoność regulacji, utrudniająca prowadzenie działalności gospodarczej.
Przykład: Utworzenie Departamentu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast (Department of Housing and Urban Development - HUD) w 1965 roku było bezpośrednim wynikiem programu Great Society.
Okres 2: Globalna Wojna z Terrorem po 11 września 2001 r.
Ataki terrorystyczne z 11 września 2001 roku (9/11) doprowadziły do znaczącej zmiany w polityce bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych i wielu innych krajów.
Rozpoczęła się Globalna Wojna z Terrorem.
W jej ramach podjęto działania militarne w Afganistanie i Iraku, a także wzmocniono bezpieczeństwo wewnętrzne.
W odpowiedzi na zagrożenie terrorystyczne utworzono Departament Bezpieczeństwa Krajowego (Department of Homeland Security - DHS) w 2002 roku.
To największa reorganizacja rządu federalnego od czasów II wojny światowej.
DHS zjednoczył pod swoim szyldem wiele istniejących agencji, takich jak Straż Wybrzeża, Służba Celna i Graniczna, oraz Agencja Bezpieczeństwa Transportu (TSA).
Wzmocniono również uprawnienia agencji wywiadowczych, takich jak CIA i FBI.
Wprowadzono nowe procedury bezpieczeństwa na lotniskach i w innych miejscach publicznych.
Konsekwencje ekspansji biurokracji po 11 września
Zalety: Wzmocnienie bezpieczeństwa wewnętrznego.
Poprawa koordynacji między agencjami rządowymi.
Ograniczenie ryzyka ataków terrorystycznych (przynajmniej na terenie USA).
Wady: Znaczący wzrost wydatków na bezpieczeństwo.
Ograniczenie swobód obywatelskich (np. poprzez inwigilację).
Krytyka dotycząca efektywności niektórych programów.
Rozbudowa biurokracji, generująca dodatkowe koszty i potencjalną nieefektywność.
Przykład: Powstanie TSA (Transportation Security Administration), odpowiedzialnej za kontrolę pasażerów i bagażu na lotniskach, przyczyniło się do znacznego wzrostu zatrudnienia w administracji publicznej.
Podsumowanie
Dwa przedstawione okresy ekspansji biurokracji różnią się swoimi przyczynami i celami.
Wielkie Społeczeństwo dążyło do poprawy warunków życia i zwalczania nierówności społecznych.
Globalna Wojna z Terrorem miała na celu zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i ochronę przed atakami terrorystycznymi.
Oba okresy charakteryzowały się jednak znaczącym wzrostem aparatu biurokratycznego, co wiązało się zarówno z korzyściami, jak i wadami.
Analiza tych okresów pozwala lepiej zrozumieć procesy zachodzące we współczesnym państwie i ocenić wpływ biurokracji na życie społeczne i gospodarcze.
