Ciało człowieka, podobnie jak ciała innych zwierząt, zbudowane jest z różnych typów komórek. Komórki te nie działają jednak pojedynczo. Współpracują ze sobą, tworząc tkanki. Tkanka to zespół komórek o podobnej budowie i funkcji, połączonych substancją międzykomórkową. Wyróżniamy cztery podstawowe typy tkanek: nabłonkową, mięśniową, nerwową i łączną.
Tkanka Nabłonkowa
Tkanka nabłonkowa pokrywa powierzchnię ciała, wyściela jamy narządów i tworzy gruczoły. Komórki nabłonkowe ściśle do siebie przylegają, tworząc zwarte warstwy. Brak jest między nimi substancji międzykomórkowej, co zapewnia barierę ochronną.
Nabłonki pełnią różne funkcje, w zależności od ich lokalizacji i budowy. Mogą pełnić funkcję ochronną (np. naskórek), wchłaniającą (np. nabłonek jelita), wydzielniczą (np. gruczoły), transportującą (np. nabłonek dróg oddechowych) lub zmysłową (np. nabłonek kubków smakowych). Różnorodność funkcji jest imponująca.
Wyróżniamy różne rodzaje nabłonków, klasyfikowane ze względu na kształt komórek i liczbę warstw. Mamy więc nabłonki jednowarstwowe płaskie (np. w naczyniach krwionośnych), jednowarstwowe sześcienne (np. w kanalikach nerkowych), jednowarstwowe walcowate (np. w jelicie cienkim), wielowarstwowe płaskie (np. w naskórku) oraz wielorzędowe walcowate (np. w drogach oddechowych).
Przykłady i zastosowania
Naskórek, jako przykład nabłonka wielowarstwowego płaskiego rogowaciejącego, chroni nas przed uszkodzeniami mechanicznymi, utratą wody i wnikaniem drobnoustrojów. Nabłonek jelita cienkiego, jednowarstwowy walcowaty, odpowiada za wchłanianie składników odżywczych z pokarmu. Komórki nabłonkowe w drogach oddechowych posiadają rzęski, które usuwają zanieczyszczenia.
Tkanka Mięśniowa
Tkanka mięśniowa odpowiada za ruch. Jej komórki, zwane miocytami lub włóknami mięśniowymi, mają zdolność kurczenia się. Kurczenie się następuje dzięki obecności miofilamentów aktynowych i miozynowych, które przesuwają się względem siebie. W zależności od budowy i sposobu unerwienia, wyróżniamy trzy rodzaje tkanki mięśniowej: szkieletową, gładką i sercową.
Tkanka mięśniowa szkieletowa, zwana również prążkowaną poprzecznie, buduje mięśnie szkieletowe, odpowiedzialne za ruchy zależne od naszej woli. Komórki tej tkanki są długie, cylindryczne i wielojądrzaste. Charakteryzują się obecnością prążków, stąd nazwa.
Tkanka mięśniowa gładka występuje w ścianach narządów wewnętrznych, takich jak żołądek, jelita, naczynia krwionośne czy macica. Jej komórki są wrzecionowate, jednojądrzaste i nie posiadają prążków. Skurcze tej tkanki są powolne, długotrwałe i niezależne od naszej woli.
Tkanka mięśniowa sercowa buduje ściany serca. Jej komórki są cylindryczne, rozgałęzione i połączone ze sobą specjalnymi połączeniami, zwanymi wstawkami. Tkanka ta kurczy się rytmicznie i niezależnie od naszej woli, zapewniając pompowanie krwi.
Przykłady i zastosowania
Bicepsy i tricepsy to przykłady mięśni zbudowanych z tkanki mięśniowej szkieletowej, umożliwiających zginanie i prostowanie ramienia. Perystaltyka jelit, czyli ruchy robaczkowe, jest efektem pracy tkanki mięśniowej gładkiej w ścianach jelit. Serce, zbudowane z tkanki mięśniowej sercowej, nieustannie kurczy się i rozkurcza, pompując krew do wszystkich narządów.
Tkanka Nerwowa
Tkanka nerwowa tworzy układ nerwowy, który odpowiada za odbieranie bodźców ze środowiska, przetwarzanie informacji i przekazywanie sygnałów do narządów wykonawczych. Podstawową jednostką strukturalną i funkcjonalną tkanki nerwowej jest neuron, czyli komórka nerwowa.
Neuron składa się z ciała komórki (perykarionu), od którego odchodzą liczne wypustki: dendryty i akson. Dendryty odbierają sygnały od innych neuronów, a akson przekazuje sygnał do kolejnych komórek. Akson może być otoczony osłonką mielinową, która przyspiesza przewodzenie impulsów nerwowych.
Oprócz neuronów, w tkance nerwowej występują również komórki glejowe. Komórki glejowe pełnią funkcje podporowe, odżywcze i ochronne dla neuronów. Wyróżniamy różne rodzaje komórek glejowych, takie jak astrocyty, oligodendrocyty, mikroglej i komórki Schwanna.
Przykłady i zastosowania
Mózg i rdzeń kręgowy zbudowane są głównie z tkanki nerwowej. Neurony w mózgu odpowiadają za myślenie, pamięć i emocje. Neurony w rdzeniu kręgowym przekazują sygnały między mózgiem a resztą ciała. Komórki Schwanna tworzą osłonkę mielinową wokół aksonów w nerwach obwodowych, przyspieszając przewodzenie impulsów nerwowych.
