Rośliny, podobnie jak zwierzęta, zbudowane są z różnych struktur. Te struktury współpracują ze sobą, aby roślina mogła rosnąć, odżywiać się i rozmnażać. Te struktury nazywamy tkankami i organami. Rozumienie ich budowy i funkcji jest kluczowe dla poznania świata roślin.
Tkanki Roślinne
Tkanka to grupa komórek o podobnej budowie i funkcji. Różne tkanki pełnią różne role w roślinie. Możemy je podzielić na kilka głównych typów.
Tkanka Twórcza (Merystematyczna)
Tkanka twórcza, inaczej merystematyczna, to rodzaj tkanki, której komórki mają zdolność do intensywnych podziałów. Dzięki temu roślina może rosnąć i rozwijać się. Znajdziemy ją w stożkach wzrostu korzeni i pędów, czyli w miejscach, gdzie roślina aktywnie rośnie. Komórki tkanki twórczej są małe, mają cienkie ściany komórkowe i duże jądra.
Tkanka Okrywająca
Tkanka okrywająca chroni roślinę przed uszkodzeniami mechanicznymi, utratą wody i wpływem czynników zewnętrznych. Zazwyczaj jest to epiderma, czyli skórka pokrywająca liście, łodygi i korzenie. Komórki epidermy są zwykle płaskie i ściśle do siebie przylegają. Często pokryte są woskową warstwą – kutykulą, która zapobiega nadmiernemu parowaniu wody.
Tkanka Miękiszowa
Tkanka miękiszowa to najbardziej rozpowszechniony rodzaj tkanki roślinnej. Pełni wiele funkcji, w tym magazynowanie substancji odżywczych (np. skrobi w bulwach ziemniaka), fotosyntezę (w liściach) i wymianę gazową. Komórki miękiszowe są zazwyczaj cienkościenne i mają duże wakuole. W zależności od funkcji, jaką pełnią, mogą różnić się budową.
Tkanka Wzmacniająca
Tkanka wzmacniająca nadaje roślinie sztywność i odporność na złamania i zginanie. Wyróżniamy dwa główne typy tej tkanki: zwarcica i twardzica. Zwarcica znajduje się zwykle w młodych, rosnących częściach roślin i zbudowana jest z żywych komórek o nierównomiernie zgrubiałych ścianach. Twardzica natomiast zbudowana jest z martwych komórek o bardzo grubych, zdrewniałych ścianach. Daje ona roślinie dużą wytrzymałość.
Tkanka Przewodząca
Tkanka przewodząca odpowiada za transport wody, soli mineralnych i substancji odżywczych w roślinie. Wyróżniamy dwa główne typy: drewno (ksylem) i łyko (floem). Drewno przewodzi wodę i sole mineralne z korzeni do liści. Zbudowane jest z martwych komórek, takich jak naczynia i cewki. Łyko natomiast przewodzi substancje odżywcze, wytworzone w procesie fotosyntezy, z liści do pozostałych części rośliny. Zbudowane jest z żywych komórek, takich jak rurki sitowe i komórki towarzyszące.
Organy Roślinne
Organ to część rośliny, która pełni określoną funkcję. Organy roślinne składają się z różnych rodzajów tkanek, które współpracują ze sobą. Do głównych organów roślinnych zaliczamy korzeń, łodygę, liście i kwiaty.
Korzeń
Korzeń jest organem, który zazwyczaj znajduje się pod ziemią. Jego główne funkcje to: pobieranie wody i soli mineralnych z gleby, umocowywanie rośliny w podłożu oraz magazynowanie substancji odżywczych. Korzeń składa się z kilku stref, w tym stożka wzrostu, strefy włośnikowej i strefy korzeni bocznych.
Łodyga
Łodyga to część rośliny, która łączy korzenie z liśćmi i kwiatami. Jej funkcje to: podtrzymywanie liści i kwiatów, przewodzenie wody i substancji odżywczych oraz, w niektórych przypadkach, magazynowanie substancji odżywczych (np. w bulwach ziemniaka). Łodyga może być zielona (i przeprowadzać fotosyntezę) lub zdrewniała.
Liście
Liście to organy, w których zachodzi proces fotosyntezy. Dzięki chlorofilowi znajdującemu się w chloroplastach, liście pochłaniają energię słoneczną i wykorzystują ją do produkcji glukozy z dwutlenku węgla i wody. Liście również biorą udział w wymianie gazowej i transpiracji (parowaniu wody).
Kwiaty
Kwiaty to organy rozmnażania płciowego roślin. Składają się z różnych elementów, takich jak: działki kielicha, płatki korony, pręciki (elementy męskie) i słupek (element żeński). Po zapyleniu i zapłodnieniu z kwiatu powstaje owoc, w którym znajdują się nasiona.
Zrozumienie budowy i funkcji tkanek i organów roślinnych pozwala nam lepiej zrozumieć, jak rośliny rosną, odżywiają się i rozmnażają. Poznanie tych procesów jest kluczowe dla rolnictwa, ogrodnictwa i ochrony środowiska.
