Hej! Przygotowujemy się do sprawdzianu z biologii, dział 1. Nie martw się, razem damy radę!
Komórka – podstawowa jednostka życia
Pamiętaj, wszystko zaczyna się od komórki. To taka mała cegiełka, z której zbudowane są wszystkie organizmy.
Budowa komórki
Błona komórkowa otacza komórkę. Kontroluje, co wchodzi i wychodzi.
Cytoplazma to galaretowata substancja. W niej znajdują się różne organelle.
Jądro komórkowe to centrum dowodzenia. Zawiera DNA, czyli materiał genetyczny.
Mitochondria to elektrownie komórki. Produkują energię.
Rybosomy biorą udział w produkcji białek.
Siateczka śródplazmatyczna transportuje substancje w komórce.
Aparat Golgiego modyfikuje i pakuje białka.
U roślin dodatkowo znajdziemy chloroplasty (do fotosyntezy) i ścianę komórkową (dla ochrony i kształtu).
Rodzaje komórek
Mamy komórki prokariotyczne i eukariotyczne.
Prokariotyczne (np. bakterie) są prostsze. Nie mają jądra komórkowego. Ich DNA pływa swobodnie w cytoplazmie.
Eukariotyczne (np. komórki roślin i zwierząt) są bardziej złożone. Mają jądro komórkowe i organelle.
Tkanki – zespoły komórek
Tkanka to grupa komórek o podobnej budowie i funkcji.
Tkanki roślinne
Tkanka okrywająca chroni roślinę. To np. skórka liścia.
Tkanka miękiszowa wypełnia wnętrze rośliny. Bierze udział w fotosyntezie i magazynowaniu.
Tkanka wzmacniająca daje roślinie wytrzymałość. To np. drewno.
Tkanka przewodząca transportuje wodę i substancje odżywcze. To np. drewno i łyko.
Tkanki zwierzęce
Tkanka nabłonkowa pokrywa powierzchnie ciała i narządów. Chroni i wchłania.
Tkanka łączna łączy różne tkanki i narządy. To np. krew, kości i chrząstka.
Tkanka mięśniowa odpowiada za ruch. Mamy mięśnie szkieletowe, gładkie i sercowy.
Tkanka nerwowa przewodzi impulsy nerwowe. Buduje mózg, rdzeń kręgowy i nerwy.
Organy – zespoły tkanek
Organ to część organizmu zbudowana z różnych tkanek, pełniąca określoną funkcję.
Organy roślinne
Korzeń pobiera wodę i sole mineralne z gleby. Utrzymuje roślinę w podłożu.
Łodyga podtrzymuje liście, kwiaty i owoce. Transportuje substancje.
Liść przeprowadza fotosyntezę. Wytwarza pokarm dla rośliny.
Kwiat służy do rozmnażania. Tworzy owoce i nasiona.
Owoc chroni nasiona. Ułatwia ich rozsiewanie.
Organy zwierzęce
Serce pompuje krew.
Płuca wymieniają gazy (tlen i dwutlenek węgla).
Żołądek trawi pokarm.
Mózg kontroluje pracę całego organizmu.
Nerki filtrują krew i usuwają zbędne substancje.
Układy narządów
Układ narządów to grupa organów współpracujących ze sobą w celu wykonywania określonej funkcji.
Przykłady układów narządów
Układ pokarmowy: trawi i wchłania pokarm.
Układ oddechowy: wymienia gazy.
Układ krwionośny: transportuje substancje.
Układ nerwowy: przetwarza informacje i kontroluje reakcje.
Układ wydalniczy: usuwa zbędne produkty przemiany materii.
Podsumowanie – kluczowe punkty
Komórka to podstawa życia. Rozróżniamy komórki prokariotyczne i eukariotyczne.
Tkanki to zespoły komórek o podobnej budowie i funkcji. U roślin i zwierząt mamy różne rodzaje tkanek.
Organy to części organizmu zbudowane z różnych tkanek, pełniące określone funkcje. Zarówno rośliny, jak i zwierzęta mają różne organy.
Układy narządów to zespoły organów współpracujących ze sobą. Każdy układ pełni konkretną funkcję w organizmie.
Pamiętaj o błonie komórkowej, jądrze komórkowym, cytoplazmie, mitochondriach, chloroplastach (u roślin), różnych rodzajach tkanek (nabłonkowej, łącznej, mięśniowej, nerwowej u zwierząt i okrywające, miękiszowej, wzmacniającej i przewodzącej u roślin) i funkcjach najważniejszych organów i układów.
Powodzenia na sprawdzianie! Jesteś dobrze przygotowany!
