Witaj! Przygotowujesz się do sprawdzianu z bezkręgowców? Świetnie! Razem przejdziemy przez parzydełkowce i pierścienice, żebyś zdał/a go na piątkę!
Parzydełkowce (Cnidaria)
Zaczynamy od parzydełkowców. To proste organizmy wodne. Najczęściej morskie, ale są też słodkowodne.
Charakterystyka ogólna
Co je wyróżnia? Przede wszystkim komórki parzydełkowe (knidocyty!). To taka "broń" do polowania i obrony.
Mają dwa podstawowe typy budowy: polip i meduza. Polip jest osiadły, a meduza pływająca.
Promienista symetria ciała. To znaczy, że trudno im wyznaczyć przód i tył.
Tylko dwa listki zarodkowe: ektoderma i endoderma. Pomiędzy nimi jest mezoglea – galaretowata substancja.
Budowa
Jama chłonąco-trawiąca pełni funkcję zarówno trawienną, jak i krążeniową.
Brak układu oddechowego i wydalniczego. Wymiana gazowa i usuwanie zbędnych produktów przemiany materii zachodzi całą powierzchnią ciała.
Układ nerwowy? Bardzo prosty. To sieć nerwowa. Brak centralnego układu nerwowego.
Przykłady i klasyfikacja
Podzielono je na kilka gromad. Najważniejsze to: stułbiopławy, krążkopławy i koralowce.
Stułbiopławy (Hydrozoa). Przykład? Hydra (stułbia). Często tworzą kolonie.
Krążkopławy (Scyphozoa). To np. Aurelia aurita (chełbia modra). To typowe meduzy.
Koralowce (Anthozoa). Wyłącznie polipy. Tworzą rafy koralowe! Np. koral szlachetny.
Rozmnażanie
Mogą rozmnażać się płciowo i bezpłciowo. Bezpłciowo przez pączkowanie (polipy).
Rozmnażanie płciowe u meduz – gamety łączą się w wodzie. Powstaje larwa orzęsiona (planula), która osiada i przekształca się w polipa.
Znaczenie
Są ważnym elementem ekosystemów morskich. Rafy koralowe to jedne z najbardziej różnorodnych środowisk na Ziemi!
Niektóre parzydełkowce są niebezpieczne dla człowieka (np. osa morska).
Pierścienice (Annelida)
Teraz przechodzimy do pierścienic. To bardziej zaawansowane organizmy!
Charakterystyka ogólna
Ciało podzielone na segmenty (metameria!). Stąd nazwa – "pierścienice".
Symetria dwuboczna. Można im wyznaczyć lewą i prawą stronę.
Trzy listki zarodkowe: ektoderma, mezoderma i endoderma.
Mają wtórną jamę ciała (celomę). Celoma wypełniona płynem pełni funkcję szkieletu hydraulicznego.
Budowa
Układ pokarmowy jest drożny. Mają otwór gębowy i odbytowy.
Układ krwionośny jest zamknięty (u większości). Krew krąży w naczyniach.
Układ oddechowy – oddychają całą powierzchnią ciała lub za pomocą skrzeli (u wodnych).
Układ nerwowy: zwój mózgowy i pnie nerwowe połączone poprzecznymi spoidłami.
Układ wydalniczy: metanefrydia (w każdym segmencie).
Klasyfikacja
Podział na trzy główne grupy: wieloszczety, skąposzczety i pijawki.
Wieloszczety (Polychaeta). Żyją głównie w morzach. Mają szczecinki na parapodiach (wyrostkach).
Skąposzczety (Oligochaeta). Np. dżdżownica ziemna. Mają mało szczecinek.
Pijawki (Hirudinea). Pasożyty. Np. pijawka lekarska. Mają przyssawki.
Rozmnażanie
Rozmnażają się płciowo. Dżdżownice są obojnakami (hermafrodytami).
Zapłodnienie krzyżowe (wymiana plemników). Wytwarzają siodełko (clitellum), które otacza kokon z jajami.
Znaczenie
Dżdżownice spulchniają glebę i poprawiają jej żyzność!
Pijawka lekarska – wykorzystywana w medycynie (hirudoterapia).
Są pokarmem dla wielu zwierząt.
Podsumowanie
Pamiętaj!
Parzydełkowce: komórki parzydełkowe, polip i meduza, jama chłonąco-trawiąca.
Pierścienice: segmentacja ciała, celoma, układ krwionośny zamknięty, metanefrydia, podział na wieloszczety, skąposzczety i pijawki.
Powodzenia na sprawdzianie! Dasz radę!
