Witajcie czwartoklasiści! Przygotujmy się razem do testu z przyrody, dział 6. Zobaczycie, to nic trudnego!
Powietrze – niewidzialny skarb
Wyobraźcie sobie balon. Co sprawia, że jest napompowany? Powietrze! To właśnie powietrze wypełnia balon i daje mu kształt.
Powietrze jest wszędzie wokół nas. Możemy go nie widzieć, ale on jest! To jak niewidzialny ocean, w którym żyjemy.
Spróbujcie pomachać ręką. Czujecie opór? To powietrze! To dowód, że ono istnieje, chociaż go nie widzimy.
Skład powietrza
Powietrze to mieszanina różnych gazów. Wyobraźcie sobie sałatkę owocową. Jest w niej jabłko, banan, truskawki... Podobnie jest z powietrzem!
Najwięcej w powietrzu jest azotu. To taki cichy bohater, który dba o to, żeby wszystko działało jak należy.
Kolejny ważny składnik to tlen. To dzięki niemu możemy oddychać! To tak, jakby tlen był "paliwem" dla naszego ciała.
Jest też dwutlenek węgla. Rośliny go uwielbiają! To ich pokarm. My wydychamy dwutlenek węgla, a rośliny go pochłaniają – to super współpraca!
Oprócz tego w powietrzu znajdują się jeszcze inne gazy, ale w małych ilościach. Trochę jak szczypta soli w zupie – dodaje smaku, ale nie jest najważniejsza.
Właściwości powietrza
Powietrze ma różne właściwości. To znaczy, że potrafi robić różne ciekawe rzeczy!
Powietrze zajmuje miejsce. Spróbujcie włożyć szklankę do miski z wodą, dnem do góry. Woda nie wejdzie do środka! Dlaczego? Bo w szklance jest powietrze, które zajmuje miejsce.
Powietrze się rozpręża pod wpływem ciepła. Wyobraźcie sobie balon położony na słońcu. Staje się większy! Ciepłe powietrze zajmuje więcej miejsca.
Powietrze się kurczy pod wpływem zimna. Ten sam balon, włożony do lodówki, zmniejszy się. Zimne powietrze zajmuje mniej miejsca.
Powietrze wywiera ciśnienie. To dlatego możemy pić sok przez słomkę! Wciągamy powietrze ze słomki, a ciśnienie powietrza z zewnątrz "wpycha" sok do góry.
Powietrze może się poruszać – to wiatr! Wiatr to nic innego jak poruszające się powietrze. Może być delikatny jak muśnięcie piórka (bryza), albo silny jak ryk lwa (huragan).
Do czego potrzebujemy powietrza?
Powietrze jest niezbędne do życia! To tak, jak woda dla ryb, albo słońce dla roślin.
Oddychanie. Bez powietrza nie możemy oddychać. Nasze płuca pobierają tlen z powietrza, a oddają dwutlenek węgla.
Ogrzewanie. Powietrze otacza Ziemię i chroni ją przed utratą ciepła. To jak kołdra dla naszej planety.
Przenoszenie dźwięku. Dzięki powietrzu możemy słyszeć! Dźwięk rozchodzi się w powietrzu jak fala na wodzie.
Wiele urządzeń działa dzięki powietrzu. Samoloty latają, a żaglówki pływają dzięki powietrzu (wiatrowi!).
Zanieczyszczenie powietrza
Niestety, powietrze może być zanieczyszczone. To tak, jakby do czystej wody ktoś wlał brudną farbę.
Dym z fabryk i samochodów to jedne z głównych źródeł zanieczyszczeń. Wyobraźcie sobie komin, z którego wydobywa się czarny dym – to zanieczyszczenia.
Spalanie śmieci też bardzo zanieczyszcza powietrze. To tak, jakby spalić starą oponę – wydobywa się okropny, trujący dym.
Pyły unoszące się w powietrzu, szczególnie w dużych miastach, to też problem. Możecie je zobaczyć jako szary osad na parapetach okiennych.
Skutki zanieczyszczenia powietrza
Zanieczyszczone powietrze jest szkodliwe dla naszego zdrowia. Może powodować kaszel, katar, a nawet poważniejsze choroby.
Zanieczyszczenia powietrza szkodzą również roślinom i zwierzętom. To tak, jakby dać im zatruty pokarm.
Zanieczyszczenie powietrza przyczynia się do zmian klimatycznych. Powoduje globalne ocieplenie i inne niekorzystne zjawiska.
Jak dbać o czyste powietrze?
Możemy zrobić wiele, żeby dbać o czyste powietrze! To tak, jakby sprzątać po sobie i dbać o porządek.
Oszczędzaj energię! Wyłączaj światło, kiedy wychodzisz z pokoju. To jak zakręcanie kranu, żeby nie marnować wody.
Korzystaj z transportu publicznego, roweru lub chodź pieszo. To tak, jakby zamiast samochodu wybrać spacer.
Sadź drzewa! Drzewa pochłaniają dwutlenek węgla i produkują tlen. To jak tworzenie "zielonych płuc" dla naszej planety.
Nie spalaj śmieci! Oddawaj je do recyklingu. To tak, jakby dać im drugie życie.
Pamiętajcie! Dbając o powietrze, dbamy o siebie i o naszą planetę!
Powodzenia na teście!
