Witajcie, czwartoklasiści! Gotowi na przygodę z przyrodą? Zajmiemy się działem 6, który często dotyczy pogody i klimatu. Postaramy się to wszystko zrozumieć w prosty sposób, z obrazkami w głowie.
Co to jest pogoda?
Pomyślcie o pogodzie jak o humorze nieba. Czasem niebo jest wesołe i słoneczne, innym razem smutne i płaczliwe (deszczowe!). Pogoda zmienia się każdego dnia, a nawet w ciągu jednego dnia!
Pogoda to stan atmosfery w danym miejscu i czasie. Obejmuje temperaturę, opady, wiatr, nasłonecznienie i zachmurzenie.
Wyobraźcie sobie termometr jako "humorometr" dla powietrza. Pokazuje, czy powietrze jest ciepłe (wesołe!) czy zimne (smutne!).
Składniki pogody: Temperatura
Temperatura mówi nam, jak bardzo gorąco lub zimno jest na zewnątrz. Mierzymy ją w stopniach Celsjusza (°C). Pomyśl o tym jak o liczbach na termometrze. Im wyższa liczba, tym cieplej!
Zero stopni Celsjusza (0°C) to temperatura zamarzania wody. Sto stopni Celsjusza (100°C) to temperatura wrzenia wody. Spójrzcie na czajnik! Kiedy woda wrze, ma około 100°C.
Składniki pogody: Opady
Opady to woda spadająca z nieba. Może to być deszcz, śnieg, grad, a nawet mżawka. Wyobraźcie sobie deszcz jako łzy nieba, a śnieg jako malutkie, białe płatki pierza.
Deszcz mierzymy w milimetrach (mm). Mówi nam to, ile wody spadło na dany obszar. Spróbujcie postawić naczynie na dworze podczas deszczu i sprawdźcie, ile wody się nazbiera!
Składniki pogody: Wiatr
Wiatr to ruch powietrza. Pomyślcie o nim jak o niewidzialnej ręce, która popycha liście i drzewa. Czasem jest to delikatny powiew, a czasem silny huragan.
Kierunek wiatru określa się za pomocą wiatrowskazu. Wiatr wieje zawsze z jakiegoś kierunku. Mówimy, że wieje wiatr północny, wschodni, zachodni lub południowy.
Co to jest klimat?
Klimat to "charakter" pogody w danym miejscu, obserwowany przez długi czas (przynajmniej 30 lat!). To jak średnia pogoda. Jeśli w jakimś miejscu zawsze jest ciepło i słonecznie, to mówimy, że ma klimat tropikalny.
Pomyślcie o klimacie jako o tym, co zwykle nosicie w danym miejscu. Jeśli mieszkacie tam, gdzie jest zawsze ciepło, to zwykle nosicie krótkie rękawki i szorty. A jeśli mieszkacie tam, gdzie jest zimno, to zwykle nosicie kurtki i czapki.
Klimat wpływa na wiele rzeczy, na przykład na to, jakie rośliny rosną w danym miejscu i jakie zwierzęta tam żyją. Na przykład, w klimacie tropikalnym rosną palmy i żyją małpy, a w klimacie polarnym rosną mchy i żyją niedźwiedzie polarne.
Strefy klimatyczne
Ziemia jest podzielona na różne strefy klimatyczne. Każda strefa ma swój własny charakterystyczny klimat.
Wyobraźcie sobie Ziemię jako wielki tort podzielony na kawałki. Każdy kawałek ma inny smak (klimat!).
- Strefa równikowa: Zawsze gorąco i wilgotno. Rosną tu lasy równikowe.
- Strefa zwrotnikowa: Gorące lata i łagodne zimy. Znajdziemy tu pustynie i sawanny.
- Strefa umiarkowana: Cztery pory roku (wiosna, lato, jesień, zima). W Polsce mamy właśnie taki klimat.
- Strefa podbiegunowa: Krótkie, chłodne lata i długie, mroźne zimy.
- Strefa biegunowa: Zawsze bardzo zimno. Pokryta lodem i śniegiem.
Jak powstają pory roku?
Pory roku, jak wiosna, lato, jesień i zima, powstają dlatego, że Ziemia krąży wokół Słońca, a oś Ziemi jest nachylona.
Wyobraźcie sobie, że Ziemia to bączek, który kręci się wokół Słońca. Ten bączek jest trochę przechylony. Kiedy przechylona część Ziemi jest skierowana w stronę Słońca, mamy tam lato. A kiedy jest odwrócona, mamy zimę.
Kiedy półkula północna jest skierowana w stronę Słońca, mamy tam lato, a na półkuli południowej jest wtedy zima. I odwrotnie.
Obserwacje pogody
Możemy sami obserwować pogodę! Możemy mierzyć temperaturę, obserwować chmury, sprawdzać, czy wieje wiatr.
Wyobraźcie sobie, że jesteście detektywami pogody! Używacie swoich zmysłów i prostych narzędzi, żeby dowiedzieć się, co się dzieje w atmosferze.
Można zbudować własny wiatrowskaz, żeby sprawdzać, z której strony wieje wiatr. Można też prowadzić dziennik pogody i zapisywać codzienne obserwacje.
Mam nadzieję, że ten dział o pogodzie i klimacie stał się dla was bardziej zrozumiały! Pamiętajcie, że przyroda jest fascynująca, a nauka o niej to wspaniała przygoda!
