Witajcie przyszli eksperci od XVI-wiecznej Rzeczpospolitej! Przygotujmy się razem do testu. Będzie dobrze!
I. Fundamenty Państwa: Unia Lubelska (1569)
Pamiętacie Unię Lubelską? To kluczowy moment.
Polska i Litwa połączyły się. Powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów.
To nie była tylko formalność. Zmieniło się wszystko! Wspólny król, sejm, polityka zagraniczna.
Ale oddzielne urzędy, wojsko, skarb. To ważne!
Geneza Unii? Potrzeba wzmocnienia. Zagrożenie ze strony Moskwy.
Magnateria litewska chciała równych praw. Szlachta polska – ekspansji na wschód.
Skutki? Ogromne terytorium. Wielokulturowość. Ale też problemy wewnętrzne.
Kluczowe postacie Unii Lubelskiej
Zapamiętajcie Króla Zygmunta Augusta. Ostatni z Jagiellonów.
I Mikołaja Radziwiłła Rudego. Litewski magnat. Początkowo przeciwny, potem zwolennik.
II. Złoty Wiek Kultury Polskiej
XVI wiek to Złoty Wiek! Rozwój kultury, nauki, sztuki.
Renesans zawitał do Polski. Humanizm, odrodzenie antyku.
Jan Kochanowski. Najwybitniejszy poeta polski. "Treny", "Odprawa posłów greckich".
Mikołaj Kopernik. "O obrotach sfer niebieskich". Rewolucja w nauce!
Marcin Kromer. Historyk i dyplomata. "O pochodzeniu i czynach Polaków".
Andrzej Frycz Modrzewski. Myśliciel polityczny. "O poprawie Rzeczypospolitej". Krytykował nierówności społeczne.
Mecenat Królewski
Królowie wspierali artystów i naukowców. Dwór królewski w Krakowie centrum kultury.
Zamek Królewski na Wawelu. Perła renesansu.
III. Reformacja w Polsce
Reformacja dotarła do Polski. Nowe wyznania.
Luteranizm. Popularny w miastach, szczególnie wśród mieszczaństwa. Głównie na północy kraju.
Kalwinizm. Znalazł zwolenników wśród szlachty. Idea demokracji szlacheckiej.
Arianizm (Bracia Polscy). Radykalny odłam reformacji. Głosili tolerancję religijną, pacyfizm.
Kontrreformacja. Reakcja Kościoła katolickiego. Jezuici. Zakładanie szkół, umacnianie wiary.
Tolerancja Religijna
Akt Konfederacji Warszawskiej (1573). Gwarancja wolności wyznania.
Unikalna sytuacja w Europie! Polska oazą tolerancji.
Ale nie zawsze tak było. Napięcia religijne narastały z czasem.
IV. Ustrój Polityczny Rzeczypospolitej
Elekcja króla. Po śmierci Zygmunta Augusta. Koniec dynastii Jagiellonów.
Henryk Walezy. Pierwszy król elekcyjny. Artykuły henrykowskie i pacta conventa.
Artykuły henrykowskie. Podstawa ustroju. Ograniczenie władzy króla.
Pacta conventa. Osobiste zobowiązania króla.
Sejm Walny. Król, senat, izba poselska.
Liberum veto. Prawo jednego posła do zerwania sejmu. Osłabiało państwo.
Szlachta i jej przywileje
Szlachta dominującą grupą społeczną. Liczne przywileje.
Nihil novi. Żadna nowa ustawa bez zgody szlachty.
Demokracja szlachecka. Ale tylko dla szlachty!
V. Polityka Zagraniczna
Wojny z Moskwą. O Inflanty. Stefan Batory.
Stefan Batory. Wybitny wódz. Zwycięstwa pod Pskowem.
Unia personalna z Szwecją. Zygmunt III Waza.
Konflikty z Turcją. O Mołdawię.
Polityka jagiellońska. Dążenie do ekspansji na wschód.
Podsumowanie
Pamiętajcie o Unii Lubelskiej i jej skutkach. To fundament Rzeczpospolitej.
Nie zapomnijcie o Złotym Wieku kultury. Kochanowski, Kopernik, Kromer.
Zwróćcie uwagę na reformację i tolerancję religijną. Konfederacja Warszawska!
Zrozumcie ustrój polityczny. Elekcja króla, sejm walny, liberum veto.
Przypomnijcie sobie politykę zagraniczną. Wojny z Moskwą, Batory, Waza.
Dasz radę! Powodzenia na teście!
