Wszyscy doświadczamy stresu, niepokoju i czasem nawet obniżonego nastroju. To naturalne reakcje na życiowe wyzwania. Jednak, gdy te stany utrzymują się zbyt długo lub stają się zbyt intensywne, mogą przerodzić się w depresję lub zaburzenia lękowe. Dlatego istnieją testy, które pomagają ocenić poziom stresu, niepokoju i objawów depresyjnych. Pamiętaj, że testy te nie są diagnozą, ale mogą wskazać, czy warto skonsultować się ze specjalistą.
Stres – co to takiego?
Stres to reakcja organizmu na sytuacje, które postrzegamy jako wymagające lub zagrażające. Może być wywołany przez wiele czynników: pracę, szkołę, relacje z innymi ludźmi, problemy finansowe. Krótkotrwały stres może być motywujący i pomagać nam osiągać cele. Jednak długotrwały, chroniczny stres jest szkodliwy dla zdrowia fizycznego i psychicznego.
Objawy stresu mogą być różne. Często odczuwamy napięcie mięśni, bóle głowy, problemy ze snem, zmęczenie, drażliwość. Mogą pojawić się także problemy z koncentracją i pamięcią. W dłuższej perspektywie, przewlekły stres zwiększa ryzyko chorób serca, nadciśnienia i osłabia układ odpornościowy.
Testy na stres
Testy na stres zazwyczaj polegają na odpowiadaniu na pytania dotyczące częstotliwości występowania różnych objawów. Pytania mogą dotyczyć m.in. problemów ze snem, drażliwości, trudności z koncentracją, uczucia przytłoczenia. Wyniki testu wskazują na poziom stresu: niski, umiarkowany lub wysoki. Pamiętaj, że wynik testu to tylko wskazówka, a nie diagnoza.
Przykładem może być skala PSS-10 (Perceived Stress Scale). Składa się z 10 pytań dotyczących tego, jak często w ostatnim miesiącu odczuwałeś/aś różne stany emocjonalne i sytuacje związane ze stresem. Odpowiedzi udziela się na skali od "nigdy" do "bardzo często". Wynik pozwala ocenić poziom odczuwanego stresu.
Niepokój i lęk – kiedy stają się problemem?
Niepokój i lęk to naturalne emocje, które odczuwamy w sytuacjach zagrożenia lub niepewności. Pomagają nam przygotować się na potencjalne niebezpieczeństwo. Jednak, gdy lęk staje się zbyt silny, trwa zbyt długo lub pojawia się bez wyraźnej przyczyny, może utrudniać codzienne funkcjonowanie i stać się zaburzeniem lękowym.
Objawy lęku mogą być psychiczne (np. natrętne myśli, uczucie napięcia, obawy) i fizyczne (np. kołatanie serca, pocenie się, drżenie, zawroty głowy). Osoby z zaburzeniami lękowymi często unikają sytuacji, które wywołują lęk. To unikanie, paradoksalnie, jeszcze bardziej nasila lęk.
Testy na niepokój
Testy na niepokój pomagają ocenić nasilenie objawów lękowych. Podobnie jak w przypadku testów na stres, polegają na odpowiadaniu na pytania dotyczące częstotliwości występowania różnych objawów. Pytania mogą dotyczyć np. uczucia napięcia, trudności z relaksacją, obaw o przyszłość, napadów paniki.
Popularnym testem jest GAD-7 (Generalized Anxiety Disorder 7-item scale). Składa się z 7 pytań dotyczących tego, jak często w ciągu ostatnich dwóch tygodni odczuwałeś/aś różne objawy lękowe. Wynik pozwala ocenić prawdopodobieństwo występowania zaburzenia lękowego uogólnionego.
Depresja – więcej niż tylko smutek
Depresja to zaburzenie nastroju, które charakteryzuje się długotrwałym obniżeniem nastroju, utratą zainteresowań i radości, zmęczeniem oraz innymi objawami. Nie jest to zwykły smutek, który każdy z nas odczuwa od czasu do czasu. Depresja wpływa na codzienne funkcjonowanie i uniemożliwia normalne życie.
Objawy depresji mogą być różne. Oprócz obniżonego nastroju, często występują: utrata energii, problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność), zmiany w apetycie (spadek lub wzrost), trudności z koncentracją, poczucie winy i bezwartościowości, myśli samobójcze. Depresja to poważna choroba, która wymaga leczenia.
Testy na depresję
Testy na depresję pomagają ocenić nasilenie objawów depresyjnych. Zazwyczaj polegają na odpowiadaniu na pytania dotyczące częstotliwości występowania różnych objawów w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Pytania mogą dotyczyć np. obniżonego nastroju, utraty zainteresowań, problemów ze snem, zmęczenia, myśli samobójczych.
Jednym z najczęściej stosowanych testów jest PHQ-9 (Patient Health Questionnaire-9). Składa się z 9 pytań dotyczących tego, jak często w ciągu ostatnich dwóch tygodni odczuwałeś/aś różne objawy depresyjne. Wynik pozwala ocenić prawdopodobieństwo występowania depresji i jej nasilenie.
Co zrobić, gdy wynik testu wskazuje na problem?
Jeśli wynik testu na stres, niepokój lub depresję wskazuje na wysoki poziom stresu, zaburzenia lękowe lub objawy depresyjne, skonsultuj się ze specjalistą. Może to być lekarz pierwszego kontaktu, psycholog lub psychiatra. Specjalista przeprowadzi dokładną diagnozę i zaproponuje odpowiednie leczenie. Nie bagatelizuj swoich objawów i nie wstydź się szukać pomocy. Wczesna interwencja może zapobiec pogorszeniu się stanu zdrowia psychicznego. Pamiętaj, że zdrowie psychiczne jest tak samo ważne jak zdrowie fizyczne.
Dostępne są różne metody leczenia stresu, niepokoju i depresji. Najczęściej stosuje się psychoterapię, leki lub kombinację obu tych metod. Psychoterapia (np. terapia poznawczo-behawioralna) pomaga zrozumieć przyczyny problemów i nauczyć się radzić sobie ze stresem, lękiem i negatywnymi myślami. Leki (np. antydepresanty, leki przeciwlękowe) pomagają złagodzić objawy i poprawić funkcjonowanie. Ważne jest, aby znaleźć specjalistę, któremu ufasz i który pomoże Ci dobrać odpowiednią terapię.
