Zaczynamy podróż przez historię! Skupimy się na pierwszym dziale podręcznika do historii dla klasy 8. Ten dział często dotyczy okresu po upadku Napoleona Bonaparte, czyli XIX wieku. Jest to czas wielkich zmian w Europie i na świecie.
Europa po Kongresie Wiedeńskim
Po pokonaniu Napoleona, europejscy władcy postanowili ustalić nowy porządek. Zwołano Kongres Wiedeński w 1814 i 1815 roku. Celem było przywrócenie starego porządku, czyli ancien régime. Chciano cofnąć zmiany wprowadzone przez rewolucję francuską i Napoleona.
Głównymi graczami na Kongresie Wiedeńskim były Austria, Prusy, Rosja i Wielka Brytania. Te państwa chciały zagwarantować sobie dominującą pozycję w Europie. Ustalono zasadę legitymizmu, czyli nienaruszalności praw dynastycznych. Władcy, którzy stracili trony, mieli je odzyskać. Przywrócono więc wielu monarchów na ich dawne stanowiska.
Kolejną ważną zasadą była zasada równowagi sił. Żadne państwo nie miało dominować nad innymi. Chciano zapobiec kolejnym konfliktom na skalę europejską. Stworzono więc system sojuszy, który miał utrzymać pokój. Powstało Święte Przymierze, zawarte między Rosją, Prusami i Austrią. Miało ono strzec porządku ustalonego na Kongresie Wiedeńskim.
Zmiany terytorialne
Kongres Wiedeński wprowadził także zmiany terytorialne w Europie. Francja wróciła do granic sprzed rewolucji. Utworzono Królestwo Niderlandów, łącząc Holandię i Belgię. Prusy otrzymały nowe tereny w Nadrenii i Westfalii. Austria umocniła swoją pozycję w północnych Włoszech. Rosja powiększyła swoje terytorium o część Polski, tworząc Królestwo Polskie.
Niestety, postanowienia Kongresu Wiedeńskiego nie uwzględniały dążeń narodowych. Wiele narodów, jak Włosi, Niemcy i Polacy, dążyło do zjednoczenia lub niepodległości. To doprowadziło do licznych konfliktów i powstań w XIX wieku.
Ideologie XIX wieku
XIX wiek to także czas rozwoju nowych ideologii. Te ideologie miały ogromny wpływ na społeczeństwo i politykę. Najważniejsze to liberalizm, konserwatyzm i socjalizm.
Liberalizm głosił wolność jednostki, równość wobec prawa i swobodę gospodarczą. Liberałowie domagali się konstytucji, parlamentu i ograniczenia władzy monarchy. Byli zwolennikami wolnego rynku i konkurencji.
Konserwatyzm bronił tradycyjnego porządku społecznego i religii. Konserwatyści sprzeciwiali się rewolucjom i zmianom. Uważali, że społeczeństwo powinno opierać się na hierarchii i autorytecie. Popierali silną władzę i tradycyjne wartości.
Socjalizm głosił równość społeczną i sprawiedliwość. Socjaliści krytykowali kapitalizm i nierówności społeczne. Domagali się poprawy warunków życia robotników i wprowadzenia reform społecznych. Niektórzy socjaliści dążyli do rewolucji i obalenia kapitalizmu.
Ruchy narodowe
W XIX wieku silne były także ruchy narodowe. Narody, które nie miały własnego państwa, dążyły do niepodległości. Przykładem są Włosi, Niemcy, Polacy i Grecy. Ruchy narodowe organizowały powstania i rewolucje.
Powstanie greckie w latach 20. XIX wieku doprowadziło do uzyskania niepodległości przez Grecję. Powstanie listopadowe w Polsce w 1830 roku zakończyło się klęską. Wiosna Ludów w 1848 roku objęła całą Europę. Była to seria rewolucji i powstań, które miały na celu wprowadzenie reform politycznych i społecznych.
Rewolucja przemysłowa
XIX wiek to także czas rewolucji przemysłowej. Rozpoczęła się ona w Anglii w XVIII wieku i stopniowo rozprzestrzeniła się na inne kraje. Rewolucja przemysłowa to proces przechodzenia od produkcji ręcznej do produkcji maszynowej.
Wynalazki takie jak maszyna parowa, krosno mechaniczne i telegraf zmieniły świat. Powstały fabryki, kopalnie i koleje. Rozwinął się przemysł tekstylny, metalurgiczny i górniczy. Rewolucja przemysłowa doprowadziła do wzrostu gospodarczego i urbanizacji. Coraz więcej ludzi przenosiło się ze wsi do miast w poszukiwaniu pracy.
Rewolucja przemysłowa miała także negatywne skutki. Powstały slumsy, pogorszyły się warunki życia robotników. Dzieci były zmuszane do pracy w fabrykach i kopalniach. Zanieczyszczenie środowiska stało się poważnym problemem.
Kultura XIX wieku
XIX wiek to także okres rozwoju kultury. Powstały nowe style artystyczne, takie jak romantyzm i realizm. Romantyzm kładł nacisk na emocje, uczucia i indywidualizm. Realizm dążył do wiernego odzwierciedlenia rzeczywistości.
Wybitnymi pisarzami romantycznymi byli Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i George Byron. Przedstawicielami realizmu byli Honoré de Balzac, Gustave Flaubert i Charles Dickens. W muzyce dominowali kompozytorzy romantyczni, tacy jak Fryderyk Chopin, Ludwig van Beethoven i Richard Wagner.
W XIX wieku rozwinęła się także nauka. Odkrycia w dziedzinie fizyki, chemii i biologii zmieniły nasze postrzeganie świata. Karol Darwin sformułował teorię ewolucji. Maria Skłodowska-Curie odkryła pierwiastki promieniotwórcze. Ludwik Pasteur opracował szczepionki przeciwko chorobom zakaźnym.
