Witaj! Przygotowujesz się do Testu Gimnazjalnego Historia i WOS 2017? Super! Przejdziemy przez kluczowe zagadnienia, wykorzystując obrazy i porównania, żeby wszystko stało się jasne jak słońce.
I Rzeczpospolita – Złoty Wiek i Początek Końca
Wyobraź sobie I Rzeczpospolitą jako piękny, ale kruchy zamek. W XVI wieku (złoty wiek) był silny i bogaty. Król miał ograniczoną władzę, a szlachta decydowała o wszystkim. To tak jakby w szkole uczniowie rządzili, a dyrektor niewiele mógł.
Unia Lubelska (1569) – wyobraź sobie dwie osoby (Polska i Litwa) łączące ręce. To połączenie w jedno państwo, Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Razem silniejsi, ale też więcej problemów do rozwiązania.
Później zaczęły się problemy. Wolna elekcja – wybór króla przez szlachtę. To jakby losowanie nagrody, ale często wygrywał ten, kto miał więcej pieniędzy lub poparcia obcych państw. To osłabiało kraj.
Liberum veto – „nie pozwalam!”. Jeden szlachcic mógł zablokować całą decyzję sejmu. Wyobraź sobie, że jeden uczeń blokuje całą klasę w podjęciu decyzji. Chaos, prawda?
Kontrreformacja
To odpowiedź Kościoła Katolickiego na reformację (działania Marcina Lutra). Kościół próbował odzyskać wpływy. Porównaj to do firmy, która wprowadza nowe produkty, żeby odzyskać klientów.
Oświecenie i Rewolucja Francuska
Oświecenie to epoka rozumu. Ludzie zaczęli kwestionować autorytety i tradycje. Wyobraź sobie, że zaczynasz pytać: "Dlaczego muszę to robić?".
Rewolucja Francuska (1789) – wybuch niezadowolenia we Francji. Lud był głodny i zmęczony rządami króla. Hasło rewolucji: "Wolność, równość, braterstwo". To jak bunt uczniów przeciwko niesprawiedliwym zasadom.
Napoleon Bonaparte – genialny dowódca. Podbił prawie całą Europę. Porównaj go do szachisty, który przewiduje kilka ruchów naprzód. Zmienił mapę Europy.
Rozbiory Polski
Rozbiory – wyobraź sobie tort, który dzielony jest na kawałki. Polska została podzielona między Rosję, Prusy i Austrię. To było bardzo niesprawiedliwe!
I rozbiór Polski (1772) – pierwszy cios. Osłabienie państwa.
Konstytucja 3 Maja (1791) – próba ratowania Polski. Nowe prawa, silniejszy król. To jak próba naprawy starego zamku, zanim się zawali.
II rozbiór Polski (1793) – kolejny cios. Coraz mniej Polski.
Powstanie Kościuszkowskie (1794) – próba walki o niepodległość pod wodzą Tadeusza Kościuszki. Niestety, przegrane.
III rozbiór Polski (1795) – koniec Polski na mapie Europy. Totalna katastrofa.
Kongres Wiedeński i Powstania Narodowe
Kongres Wiedeński (1814-1815) – spotkanie mocarstw po upadku Napoleona. Próbowali ustalić nowy porządek w Europie. Polska nie została odtworzona.
Królestwo Polskie (Kongresówka) – stworzone przez Rosję. Związane z Rosją. Miało dać Polakom namiastkę państwa, ale było kontrolowane przez cara.
Powstanie Listopadowe (1830-1831) – próba walki o niepodległość przeciwko Rosji. Niestety, przegrane. Po powstaniu represje.
Powstanie Styczniowe (1863-1864) – kolejne powstanie przeciwko Rosji. Również przegrane. Jeszcze większe represje.
I Wojna Światowa i Odzyskanie Niepodległości
I Wojna Światowa (1914-1918) – konflikt na skalę światową. Walka między mocarstwami. Dała Polsce szansę na odzyskanie niepodległości.
Józef Piłsudski – wybitny dowódca i polityk. Walczył o niepodległość Polski. To jak kapitan, który prowadzi drużynę do zwycięstwa.
Roman Dmowski – polityczny rywal Piłsudskiego. Reprezentował inne podejście do odzyskania niepodległości.
11 listopada 1918 – dzień odzyskania niepodległości! Polska znowu na mapie Europy!
II Rzeczpospolita
II Rzeczpospolita (1918-1939) – okres międzywojenny. Polska odbudowuje się po wojnie. Problemy gospodarcze i polityczne.
Konstytucja marcowa (1921) – demokracja parlamentarna.
Przewrót majowy (1926) – Józef Piłsudski przejmuje władzę. Rządy sanacji.
Konstytucja kwietniowa (1935) – silniejsza władza prezydenta.
Polityka zagraniczna – próba utrzymania pokoju w trudnej sytuacji międzynarodowej.
II Wojna Światowa
II Wojna Światowa (1939-1945) – największy konflikt w historii. Polska zaatakowana przez Niemcy i Związek Radziecki.
1 września 1939 – atak Niemiec na Polskę. Początek wojny.
17 września 1939 – atak Związku Radzieckiego na Polskę. Polska pod okupacją.
Holokaust – zagłada Żydów przez Niemców. Straszna tragedia.
Powstanie Warszawskie (1944) – heroiczna walka Warszawy z Niemcami. Niestety, zakończona klęską.
Walka z okupantem – partyzantka, ruch oporu.
Polska Ludowa
Polska Ludowa (1945-1989) – Polska pod wpływem Związku Radzieckiego. Rządy komunistyczne. Ograniczenie wolności.
Strajki i protesty – niezadowolenie społeczne z sytuacji politycznej i gospodarczej.
Solidarność – ruch społeczny pod wodzą Lecha Wałęsy. Walka o wolność i demokrację.
Stan wojenny (1981) – próba stłumienia Solidarności.
III Rzeczpospolita
1989 – upadek komunizmu. Polska odzyskuje pełną niepodległość.
Transformacja ustrojowa – zmiany polityczne i gospodarcze. Wprowadzenie demokracji i gospodarki rynkowej.
Wejście do NATO (1999) – Polska w sojuszu militarnym.
Wejście do Unii Europejskiej (2004) – Polska w strukturach europejskich.
Pamiętaj, Historia i WOS to nie tylko daty i nazwiska! To opowieść o nas samych i o tym, jak doszliśmy do miejsca, w którym jesteśmy. Powodzenia na teście!
