Hej, młodzi biolodzy! Ruszamy na podbój świata stawonogów i mięczaków. To Dział 3 w Waszym podręczniku do klasy 6. Gotowi?
Stawonogi: Królowie Różnorodności
Stawonogi – co to właściwie znaczy? Wyobraźcie sobie rycerza w zbroi, która składa się z wielu połączonych elementów. Tak samo zbudowane są stawonogi!
Budowa Ciała Stawonogów
Zacznijmy od podstaw. Ciało stawonogów dzieli się na segmenty. Najczęściej na głowotułów i odwłok. Ale czasem na głowę, tułów i odwłok.
Wyobraź sobie stonogę. Widzisz te segmenty? Każdy segment ma swoją parę nóg! Albo pomyśl o krabie. Jego ciało jest bardziej zwarte, ale też zbudowane z segmentów.
Odnóża stawowe. To najważniejsza cecha. Słowo "stawonogi" pochodzi właśnie od tego! Ich nogi są podzielone na części, połączone stawami. Dzięki temu mogą się sprawnie poruszać. Pomyśl o swoich kolanach i łokciach - to podobny mechanizm!
Pancerz. To zewnętrzny szkielet, zwany chitynowym pancerzem. Jest twardy i chroni ciało. Pomyśl o skorupie kraba albo pancerzu chrząszcza. Ten pancerz nie rośnie razem ze zwierzęciem, więc stawonogi muszą go zrzucać, czyli przechodzą wylinkę.
Przykłady Stawonogów
Stawonogi to ogromna grupa. Należą do nich owady, pajęczaki, skorupiaki i wije. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Owady
Owady. To najliczniejsza grupa zwierząt na Ziemi! Mają trzy pary nóg, ciało podzielone na głowę, tułów i odwłok, i często skrzydła. Pomyśl o motylu, pszczole, muchie, mrówce – to wszystko owady!
Pajęczaki
Pajęczaki. Mają cztery pary nóg i ciało podzielone na głowotułów i odwłok. Należą do nich pająki, skorpiony, roztocza (np. kleszcze). Pająki przędą sieci, a niektóre skorpiony mają jadowite kolce!
Skorupiaki
Skorupiaki. Żyją głównie w wodzie. Mają dwie pary czułków i pięć par odnóży (lub więcej). Należą do nich raki, kraby, krewetki i homary. Pomyśl o krabie spacerującym po dnie oceanu!
Wije
Wije. Mają wiele segmentów, a na każdym segmencie (lub prawie każdym) znajduje się para nóg. Stonogi i pareczniki to wije. Wyobraź sobie długiego, ruchliwego robaka z mnóstwem nóg!
Mięczaki: Mistrzowie Kamiennych Domków (i Nie Tylko!)
Przechodzimy do mięczaków. Są zupełnie inne niż stawonogi. Wyobraź sobie ślimaka albo ośmiornicę. To mięczaki.
Budowa Ciała Mięczaków
Ciało miękkie. Stąd nazwa! Mięczaki nie mają szkieletu wewnętrznego. Wiele z nich ma muszlę, która chroni ich ciało. Ale nie wszystkie!
Noga. Służy do poruszania się. U ślimaków to płaska, umięśniona powierzchnia, którą przesuwają się po podłożu. U małży noga służy do zagrzebywania się w piasku.
Płaszcz. To fałd skóry, który otacza narządy wewnętrzne i wytwarza muszlę (jeśli mięczak ją ma).
Przykłady Mięczaków
Mięczaki to bardzo zróżnicowana grupa. Należą do nich ślimaki, małże i głowonogi.
Ślimaki
Ślimaki. Często mają spiralną muszlę. Pomyśl o ślimaku winniczku w Twoim ogrodzie. Poruszają się powoli dzięki swojej nodze.
Małże
Małże. Mają dwuczęściową muszlę, która zamyka się, chroniąc zwierzę. Należą do nich ostrygi, mule i przegrzebki. Mieszkają na dnie mórz i oceanów, filtrując wodę.
Głowonogi
Głowonogi. To najbardziej inteligentne bezkręgowce! Należą do nich ośmiornice, kałamarnice i mątwy. Niektóre mają muszlę (np. łodzik), ale większość jej nie ma. Ośmiornice potrafią zmieniać kolor skóry i rozwiązywać skomplikowane problemy!
Podsumowanie
To był szybki przegląd stawonogów i mięczaków. Pamiętaj: stawonogi mają odnóża stawowe i chitynowy pancerz, a mięczaki mają miękkie ciało i często muszlę. Obie grupy są niezwykle różnorodne i fascynujące! Teraz już wiesz, co kryje Dział 3 Waszego podręcznika.
