Rośliny, tak jak zwierzęta, zbudowane są z komórek. Komórki te nie działają jednak pojedynczo. One współpracują ze sobą.
Grupy komórek o podobnej budowie i funkcji nazywamy tkankami. Możemy je porównać do cegieł, z których buduje się dom.
Wyróżniamy różne rodzaje tkanek roślinnych. Każda z nich pełni specyficzną rolę w życiu rośliny. Dziś poznamy najważniejsze z nich.
Tkanki Okrywające
Tkanki okrywające, jak sama nazwa wskazuje, pokrywają zewnętrzne części rośliny. Pełnią funkcję ochronną. Chronią roślinę przed uszkodzeniami mechanicznymi, utratą wody i atakami patogenów.
Najważniejszą tkanką okrywającą jest skórka. Pokrywa ona liście, łodygi i korzenie młodych roślin. Skórka wydziela kutynę. Jest to woskowata substancja, która tworzy na powierzchni rośliny warstwę nieprzepuszczalną dla wody. Ogranicza to parowanie i chroni przed wysychaniem.
Na skórce liści znajdują się aparaty szparkowe. Są to otwory, przez które roślina pobiera dwutlenek węgla z powietrza i oddaje tlen oraz parę wodną. Działanie aparatów szparkowych regulują komórki szparkowe, które otwierają i zamykają otwór w zależności od potrzeb rośliny.
U starszych roślin łodygi i korzenie pokrywa korkowica. Powstaje ona z warstwy komórek, które wytwarzają korek. Korek jest nieprzepuszczalny dla wody i powietrza. Chronią one roślinę przed uszkodzeniami oraz ekstremalnymi temperaturami. Na korkowicy znajdują się przechlinki, które umożliwiają wymianę gazową.
Tkanki Miękiszowe
Tkanki miękiszowe to najbardziej rozpowszechnione tkanki roślinne. Wypełniają one wnętrze liści, łodyg i korzeni. Ich komórki są duże i cienkościenne. Posiadają duże wakuole (wodniczki).
Wyróżniamy różne rodzaje miękiszu. Miękisz asymilacyjny, znajdujący się w liściach, zawiera chloroplasty. Dzięki nim zachodzi proces fotosyntezy. Miękisz spichrzowy gromadzi substancje zapasowe, takie jak skrobia, tłuszcze i białka. Znajdziemy go np. w bulwach ziemniaków czy nasionach.
Miękisz powietrzny, inaczej aerenchyma, występuje u roślin wodnych i błotnych. Posiada duże przestrzenie międzykomórkowe wypełnione powietrzem. Ułatwia to wymianę gazową i utrzymanie rośliny na powierzchni wody.
Tkanki Wzmacniające
Tkanki wzmacniające zapewniają roślinie sztywność i odporność na uszkodzenia mechaniczne. Dzielimy je na zwarcicę i twardzicę.
Zwarcica występuje w młodych, rosnących częściach roślin. Jej komórki mają nierównomiernie zgrubiałe ściany. Znajdziemy ją np. w ogonkach liściowych czy w łodygach roślin zielnych. Daje elastyczność i odporność na zginanie.
Twardzica zbudowana jest z komórek o bardzo grubych, zdrewniałych ścianach. Komórki te często są martwe. Zapewnia ona dużą sztywność i wytrzymałość. Występuje np. w łupinach orzechów i pestkach owoców. Występuje również jako włókna w łodygach lnu i konopi.
Tkanki Przewodzące
Tkanki przewodzące odpowiadają za transport wody i substancji odżywczych w roślinie. Wyróżniamy dwa główne rodzaje: drewno (ksylem) i łyko (floem).
Drewno przewodzi wodę i sole mineralne z korzeni do liści i innych części rośliny. Zbudowane jest z martwych komórek: cewek i naczyń. Cewki są długie i wąskie, a naczynia – szersze. Ściany cewek i naczyń są zdrewniałe, co zapewnia im sztywność i wytrzymałość.
Łyko przewodzi produkty fotosyntezy (głównie cukry) z liści do innych części rośliny, gdzie są one wykorzystywane lub magazynowane. Zbudowane jest z żywych komórek: rurek sitowych i komórek towarzyszących. Rurki sitowe są połączone ze sobą, tworząc długie kanały przewodzące. Komórki towarzyszące wspierają funkcjonowanie rurek sitowych.
Tkanki Twórcze (Merystematyczne)
Tkanki twórcze, inaczej merystematyczne, to tkanki, których komórki stale się dzielą. Umożliwiają one roślinie wzrost i rozwój. Znajdują się w miejscach wzrostu rośliny, takich jak wierzchołki pędów i korzeni (merystemy wierzchołkowe), a także w pąkach bocznych.
Dzięki merystemom wierzchołkowym roślina rośnie na długość. Merystemy boczne, takie jak kambium i fellogen, umożliwiają roślinie przyrost na grubość. Kambium tworzy nowe komórki drewna i łyka. Fellogen tworzy korkowicę.
Istnieją również merystemy interkalarne (wstawkowe), które znajdują się u podstawy liści i międzywęźli. Umożliwiają one szybki wzrost roślin po uszkodzeniu, np. po skoszeniu trawy.
Zrozumienie budowy i funkcji tkanek roślinnych jest bardzo ważne. Pomaga nam zrozumieć, jak rośliny rosną, jak się odżywiają i jak reagują na zmiany w środowisku. Wiedza ta jest przydatna w rolnictwie, ogrodnictwie i ochronie środowiska.
