Cześć! Przygotuj się na podróż w czasie. Cofniemy się do lat 30. XX wieku. To był burzliwy okres. Zrozumiemy, jak świat zmierzał do II Wojny Światowej.
Czym w ogóle jest wojna światowa?
Wojna światowa to konflikt. Angażuje wiele krajów z różnych kontynentów. To nie jest kłótnia sąsiadów. To konflikt na globalną skalę. Pomyśl o tym, jak o wielkiej, międzynarodowej bójce.
I Wojna Światowa – lekcja nieodrobiona
Zanim przejdziemy dalej, musimy wspomnieć o I Wojnie Światowej. Zakończyła się w 1918 roku. Miała być "wojną, która zakończy wszystkie wojny". Niestety, tak się nie stało. Po wojnie wiele problemów pozostało nierozwiązanych. Traktat Wersalski, który miał zaprowadzić pokój, stworzył więcej napięć. To trochę jak z naprawianiem roweru taśmą klejącą – na chwilę zadziała, ale problem szybko powróci.
Kluczowe terminy i gracze
Żeby zrozumieć sytuację, potrzebujemy kilku słów-kluczy. Poznamy też głównych "aktorów" tamtych wydarzeń.
Traktat Wersalski
To umowa. Zakończyła I Wojnę Światową. Nałożyła surowe kary na Niemcy. Niemcy straciły terytoria. Musiały płacić ogromne odszkodowania. To tak, jakby po przegranym meczu, drużyna musiała oddać stadion i jeszcze zapłacić za jego remont. To budziło w Niemczech poczucie krzywdy i chęć rewanżu.
Liga Narodów
To organizacja międzynarodowa. Powstała po I Wojnie Światowej. Miała zapobiegać kolejnym wojnom. Niestety, była słaba i nieskuteczna. To trochę jak szkolny woźny, który próbuje rozdzielić bijących się uczniów, ale nikt go nie słucha.
Totalitaryzm
To system polityczny. Państwo kontroluje wszystko. Dosłownie wszystko. Od gospodarki po życie prywatne obywateli. Nie ma wolności słowa. Nie ma demokracji. Są tylko rozkazy. To jakby rodzic, który mówi ci, co masz myśleć, czuć i robić, bez prawa do sprzeciwu.
Główne siły napędowe ku wojnie
Teraz przyjrzyjmy się bliżej, co konkretnie pchało świat w kierunku kolejnej wojny.
Kryzys gospodarczy
W latach 30. XX wieku świat dotknął Wielki Kryzys. Bezrobocie rosło. Ludzie tracili oszczędności. Gospodarki krajów były w rozsypce. To trochę jak domino – jeden upadający klocek pociąga za sobą kolejne. W trudnych czasach ludzie szukają winnych i łatwo ulegają radykalnym ideom.
Narodziny totalitaryzmów
W kilku krajach do władzy doszli totalitarni dyktatorzy. Mieli silne ambicje. Chcieli zmieniać granice i podbijać inne kraje. To tak jakby w twojej klasie pojawił się chuligan, który zaczyna zastraszać innych i zabierać im kanapki.
Adolf Hitler i Nazizm
W Niemczech władzę przejął Adolf Hitler i jego partia Nazistowska. Hitler obiecał Niemcom przywrócenie potęgi. Oskarżał Żydów i inne grupy o problemy kraju. Rozbudowywał armię. Łamał postanowienia Traktatu Wersalskiego. To jakby ktoś zaczął ćwiczyć na siłowni i grozić wszystkim dookoła. Jego ideologia Nazizmu była rasistowska i antysemicka. Uważał, że Niemcy (rasa aryjska) są rasą panów i mają prawo dominować nad innymi.
Benito Mussolini i Faszyzm
We Włoszech rządził Benito Mussolini i jego partia Faszystowska. Mussolini również chciał stworzyć silne imperium. Podobnie jak Hitler, głosił nacjonalistyczne hasła i ograniczał swobody obywatelskie. To jakby twój sąsiad zaczął głośno krzyczeć, że jego naród jest najlepszy i nikt inny się nie liczy.
Ekspansja Japonii
W Azji Japonia prowadziła agresywną politykę ekspansji. Zajmowała kolejne terytoria w Chinach. Chciała stworzyć własne imperium w Azji Wschodniej. To jakby ktoś zaczął zabierać ci zabawki bez pytania.
Polityka ustępstw (Appeasement)
Wielka Brytania i Francja, bojąc się kolejnej wojny, prowadziły politykę ustępstw wobec Hitlera. Próbowano "ugłaskać" agresora. Pozwalano mu na coraz więcej. To jakbyś oddawał chuliganowi swoje kanapki, licząc na to, że przestanie ci dokuczać. Niestety, to zwykle nie działa. Hitler czuł się bezkarny i rozzuchwalony. Kulminacją tej polityki był Układ Monachijski z 1938 roku, w którym Czechosłowacja została zmuszona do oddania Niemcom Sudetów.
Ostatni krok – inwazja na Polskę
1 września 1939 roku Niemcy napadły na Polskę. To był ostateczny dowód, że Hitlera nie da się powstrzymać pokojowo. Wielka Brytania i Francja wypowiedziały Niemcom wojnę. Tak rozpoczęła się II Wojna Światowa.
Podsumowanie
II Wojna Światowa nie wybuchła nagle. Była wynikiem wielu czynników. Kryzys gospodarczy, totalitaryzmy, agresywna polityka Niemiec, Włoch i Japonii oraz błędna polityka ustępstw – wszystko to przyczyniło się do wybuchu globalnego konfliktu. Pamiętajmy o tej historii. Wyciągajmy z niej wnioski. Tylko tak możemy uniknąć powtórki tych strasznych wydarzeń.
