Hej! Gotowi na powtórkę z strony czynnej i biernej czasownika? Świetnie! To bardzo ważny temat. Zaraz wszystko stanie się jasne.
Czym jest strona czynna?
W stronie czynnej (strona czynna) podmiot wykonuje czynność. To znaczy, że osoba lub rzecz o której mówimy, robi coś.
Na przykład: Ola czyta książkę. Ola (podmiot) wykonuje czynność (czyta).
Jak rozpoznać stronę czynną?
Zwróć uwagę na podmiot. Czy to on/ona/ono wykonuje akcję? Jeśli tak, to mamy stronę czynną.
Spójrz na inne przykłady:
- Pies szczeka. (Pies robi akcję)
- Dzieci bawią się. (Dzieci robią akcję)
- Tata naprawia samochód. (Tata robi akcję)
W tych zdaniach podmiot aktywnie wykonuje czynność. To klucz do zrozumienia strony czynnej.
Czym jest strona bierna?
W stronie biernej (strona bierna) podmiot jest odbiorcą czynności. Czyli coś jest robione jemu/jej/czemuś.
Na przykład: Książka jest czytana przez Olę. Książka (podmiot) jest obiektem czynności (czytania).
Jak rozpoznać stronę bierną?
Tutaj sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana. Musisz zapamiętać pewne konstrukcje gramatyczne.
Szukaj słów takich jak "jest", "był", "został" w połączeniu z imiesłowem przymiotnikowym biernym. To brzmi strasznie, ale zaraz zobaczysz, że to proste!
Imiesłów przymiotnikowy bierny to forma czasownika zakończona na: -ny, -ty, -ony, -ęty.
Spójrz na przykłady:
- Obiad jest gotowany. ("jest" + "gotowany")
- Dom został zbudowany. ("został" + "zbudowany")
- List był pisany. ("był" + "pisany")
Zauważ, że w tych zdaniach podmiot nie wykonuje czynności, tylko jej podlega. Dom nie buduje, tylko jest budowany.
Często w stronie biernej pojawia się określenie wykonawcy czynności, wprowadzone przez przyimek "przez". Na przykład: Obraz został namalowany przez artystę.
Jak zamienić stronę czynną na bierną?
To jest bardzo ważna umiejętność! Spójrzmy, jak to zrobić krok po kroku.
- Znajdź podmiot i dopełnienie w zdaniu w stronie czynnej.
- Podmiot staje się wykonawcą czynności w zdaniu w stronie biernej (wprowadzony przez "przez").
- Dopełnienie staje się podmiotem w zdaniu w stronie biernej.
- Użyj odpowiedniej formy czasownika "być" (jest, był, będzie, został) oraz imiesłowu przymiotnikowego biernego.
Przykład:
- Strona czynna: Mama ugotowała zupę. (Mama - podmiot, zupę - dopełnienie)
- Strona bierna: Zupa została ugotowana przez mamę. (Zupa - podmiot, przez mamę - wykonawca czynności)
Inny przykład:
- Strona czynna: Pisarz napisał książkę.
- Strona bierna: Książka została napisana przez pisarza.
Kiedy używamy strony biernej?
Używamy jej, gdy chcemy podkreślić czynność, a nie wykonawcę. Albo gdy wykonawca jest nieznany lub nieważny.
Na przykład: Okna zostały umyte. (Nie wiemy, kto umył okna, albo to nie jest istotne).
Albo: Nowa szkoła będzie budowana w przyszłym roku. (Ważne jest, że szkoła będzie budowana, a nie kto ją zbuduje).
Ćwiczenia!
Spróbuj zamienić poniższe zdania ze strony czynnej na bierną:
- Uczniowie piszą test.
- Malarz maluje obraz.
- Kucharz przygotowuje obiad.
A teraz zamień te zdania ze strony biernej na czynną:
- Ciasto zostało upieczone przez babcię.
- Lekcja jest odrabiana przez ucznia.
- Samochód został naprawiony przez mechanika.
Podsumowanie
Pamiętaj!
- Strona czynna: podmiot wykonuje czynność.
- Strona bierna: podmiot jest odbiorcą czynności.
- W stronie biernej często używamy formy "jest/był/został" + imiesłów przymiotnikowy bierny.
- Można zamieniać zdania ze strony czynnej na bierną i odwrotnie.
Mam nadzieję, że teraz wszystko jest jasne! Powodzenia na sprawdzianie!
