Hej Studencie! Chcesz zrozumieć niemiecki czas teraźniejszy strony biernej? To świetnie! Postaram się to wytłumaczyć krok po kroku, tak, żeby było jasne i proste.
Czym jest strona bierna? (Was ist das Passiv?)
Zacznijmy od podstaw. Strona bierna, inaczej Passiv, to konstrukcja gramatyczna. Akcent w niej pada na czynność, a nie na wykonawcę tej czynności. To znaczy, nie skupiamy się na tym, kto coś robi, tylko na tym, co jest robione.
Pomyśl o tym tak. Mamy zdanie "Mama gotuje obiad". To jest strona czynna. Mama jest ważna, bo to ona gotuje. Ale jeśli powiemy "Obiad jest gotowany przez mamę", to już strona bierna. Ważny jest obiad i to, że jest gotowany. Kto to robi, jest mniej istotne.
W języku polskim strona bierna nie jest tak popularna jak w niemieckim. W niemieckim używa się jej częściej, zwłaszcza w sytuacjach formalnych, w raportach, opisach i instrukcjach. Dlatego warto ją dobrze poznać. Rozróżnienie Aktiv (strona czynna) od Passiv (strona bierna) jest kluczowe.
Podstawowe elementy: Czas teraźniejszy (Präsens)
Teraz zajmiemy się czasem teraźniejszym. Po niemiecku to Präsens. Wykorzystujemy go do opisywania tego, co dzieje się teraz, albo co dzieje się regularnie.
Przykład: "Ich lese ein Buch" - "Czytam książkę". To zdanie w stronie czynnej w Präsens. Wykonawca czynności ("ich" - ja) jest ważny i aktywny. Opisujemy czynność czytania, która dzieje się teraz.
Żeby utworzyć zdanie w stronie biernej w czasie teraźniejszym, potrzebujemy dwóch rzeczy: czasownika posiłkowego werden i Partizip II czasownika, który opisuje czynność.
Czasownik posiłkowy "werden" (Hilfsverb "werden")
Czasownik werden w stronie biernej nie oznacza "stawać się". Pełni on rolę czasownika posiłkowego, podobnie jak "sein" i "haben" w innych konstrukcjach gramatycznych. Odmiana werden w czasie Präsens jest bardzo ważna. Musisz ją znać na pamięć!
Odmiana werden w Präsens:
- ich werde (ja zostanę)
- du wirst (ty zostaniesz)
- er/sie/es wird (on/ona/ono zostanie)
- wir werden (my zostaniemy)
- ihr werdet (wy zostaniecie)
- sie/Sie werden (oni/one/Pan/Pani/Państwo zostaną)
To właśnie ta odmiana werden będzie elementem konstrukcji strony biernej. Pamiętaj o niej!
Partizip II (Imiesłów bierny)
Partizip II, czyli imiesłów bierny, tworzymy na różne sposoby, w zależności od tego, czy czasownik jest regularny, czy nieregularny. Dla czasowników regularnych dodajemy przedrostek "ge-" i końcówkę "-t" do tematu czasownika.
Przykłady czasowników regularnych:
- machen (robić) -> gemacht (zrobiony)
- kaufen (kupować) -> gekauft (kupiony)
- sagen (mówić) -> gesagt (powiedziany)
Czasowniki nieregularne mają bardziej skomplikowane zasady tworzenia Partizip II, często wymagają zmiany samogłoski w temacie. Musisz je zapamiętywać. Przykłady:
- lesen (czytać) -> gelesen (przeczytany)
- schreiben (pisać) -> geschrieben (napisany)
- essen (jeść) -> gegessen (zjedzony)
Partizip II zawsze stoi na końcu zdania w stronie biernej.
Tworzenie zdania w stronie biernej (Passiv bilden)
Teraz połączymy te elementy. Żeby utworzyć zdanie w stronie biernej w czasie teraźniejszym, potrzebujemy:
- Podmiotu (rzecz, na której skupiamy się).
- Odmiany czasownika werden w czasie Präsens (odpowiedniej do podmiotu).
- Partizip II czasownika (na końcu zdania).
Przykład: "Das Buch wird gelesen" - "Książka jest czytana".
- "Das Buch" - książka (podmiot).
- "wird" - odmiana werden w Präsens (dla "das Buch" - ono).
- "gelesen" - Partizip II od "lesen" (czytać).
Inne przykłady:
- "Der Brief wird geschrieben" - "List jest pisany."
- "Das Essen wird gekocht" - "Jedzenie jest gotowane."
- "Die Hausaufgaben werden gemacht" - "Praca domowa jest robiona."
Dodatkowe informacje: Przez kogo? (Von wem?)
Czasem chcemy powiedzieć, kto wykonuje czynność w stronie biernej. Wtedy używamy przyimka von + Dativ (celownik).
Przykład: "Das Buch wird von dem Lehrer gelesen" - "Książka jest czytana przez nauczyciela".
- "von dem Lehrer" - przez nauczyciela (Dativ od "der Lehrer").
Możemy również użyć durch + Akkusativ (biernik), gdy mówimy o przyczynie lub środku, za pomocą którego coś jest robione. Ale von jest częściej używane do określenia wykonawcy.
Podsumowanie i ćwiczenia (Zusammenfassung und Übungen)
Gratulacje! Przeszliśmy przez podstawy strony biernej w czasie teraźniejszym w języku niemieckim. Pamiętaj o:
- Definicji strony biernej.
- Użyciu czasownika werden.
- Tworzeniu Partizip II.
- Konstrukcji zdania: Podmiot + werden + Partizip II.
- Użyciu "von" + Dativ do określenia wykonawcy.
Teraz czas na ćwiczenia! Spróbuj przetłumaczyć te zdania ze strony czynnej na bierną:
- Der Koch kocht die Suppe. (Kucharz gotuje zupę.)
- Die Kinder spielen das Spiel. (Dzieci grają w grę.)
- Der Lehrer erklärt die Regel. (Nauczyciel wyjaśnia regułę.)
Powodzenia! Ćwicz regularnie, a strona bierna przestanie być taka straszna!
