Cześć! Spróbujmy razem zrozumieć, czym był Strój Szlachecki z XVIII Wieku. To naprawdę fascynujący temat! Zabierzemy się do tego krok po kroku.
Co to w ogóle "Strój Szlachecki"?
Zacznijmy od podstaw. Strój Szlachecki to nic innego jak ubiór noszony przez szlachtę w dawnej Polsce. Szlachta to uprzywilejowana grupa społeczna, która miała ogromny wpływ na politykę i kulturę. Ich ubrania, podobnie jak dzisiaj, odzwierciedlały ich status i bogactwo. Można powiedzieć, że to taki "dress code" ówczesnej elity.
Wyobraź sobie, że idziesz na ważną uroczystość, na przykład bal. Chcesz wyglądać elegancko i pokazać, że jesteś kimś ważnym. Podobnie było ze szlachtą. Ich strój był manifestacją ich pozycji.
Epoka XVIII Wieku - Krótka Historia
XVIII wiek to czas wielu zmian w Polsce i Europie. To epoka Oświecenia, czyli rozwoju nauki i filozofii. W Polsce to również czas kryzysu państwa, wojen i ostatecznie rozbiorów. To wszystko miało wpływ na modę, która z jednej strony czerpała z tradycji, z drugiej poddawała się europejskim trendom.
Pomyśl o tym tak: Polska w XVIII wieku trochę "tańczyła" między Wschodem a Zachodem. W modzie było widać wpływy zarówno kultury polskiej, jak i francuskiej czy niemieckiej.
Elementy Stroju Szlacheckiego Męskiego
Strój męski był bardzo charakterystyczny i składał się z kilku podstawowych elementów. Każdy z nich miał swoje znaczenie i mógł być wykonany z różnych materiałów, w zależności od zamożności właściciela.
Żupan
Żupan to taka długa suknia, zapinana na guziki. Miał długie, zwężane rękawy. To był podstawowy element stroju szlacheckiego. Wyobraź sobie długi płaszcz, który nosisz w domu – tylko bardziej elegancki i ozdobny. Często był wykonany z jedwabiu lub adamaszku.
Żupan mógł być w różnych kolorach. Popularne były kolory takie jak karmazyn (ciemnoczerwony), błękit, zieleń, a nawet biały. Kolor żupana mógł zależeć od okazji lub pory roku.
Kontusz
Na żupan zakładało się kontusz. To rodzaj wierzchniej szaty z rozciętymi rękawami, które opadały luźno. Te rękawy nazywano wylotami. Kontusz był symbolem szlacheckiej wolności i swobody. Wyobraź sobie pelerynę, która ma bardzo szerokie rękawy.
Kontusz był często bogato zdobiony haftami, złotymi nićmi i guzikami. Często używano pasmanterii, czyli ozdobnych taśm i sznurów. Im bogatszy kontusz, tym wyższy status właściciela.
Pas Kontuszowy
Pas kontuszowy to bardzo ważny element stroju. Był długi (nawet do 4 metrów!) i szeroki. Wiązano go w pasie na żupanie. Pasy kontuszowe były prawdziwymi dziełami sztuki. Wykonywano je z jedwabiu, często przetykanego złotem i srebrem. Miały bogate wzory i kolory. Wyobraź sobie piękny, długi szal, który owijasz wokół talii.
Najsłynniejsze pasy kontuszowe powstawały w manufakturach w Słucku, dlatego często mówi się o pasach słuckich. Pasy te były bardzo drogie i cenione. Noszenie takiego pasa to był znak prestiżu.
Delia
W chłodniejsze dni szlachta zakładała delię. To rodzaj futrzanej szuby, podszytej futrem. Delia była krótsza niż kontusz i noszona na wierzchu. Wyobraź sobie ciepłą, futrzaną kurtkę.
Inne Elementy
Do stroju szlacheckiego należały również buty (zwykle wysokie, skórzane), czapka (zwana kołpakiem), oraz broń, czyli szabla. Szabla była symbolem szlacheckiej godności i prawa do noszenia broni. Nie zapomnijmy o biżuterii – sygnetach, łańcuchach i guzikach z drogich kamieni.
Strój Szlachecki Damski
Strój szlachecki damski był równie elegancki i bogaty, choć różnił się od męskiego. Składał się z kilku warstw sukien i dodatków.
Suknia
Podstawą był kaftan lub suknia spodnia, na którą zakładano suknię wierzchnią. Suknie często miały szerokie, rozkloszowane spódnice, które podkreślały talię. Suknie były wykonane z jedwabiu, aksamitu lub brokatu. Były bogato zdobione koronkami, haftami i perłami. Wyobraź sobie piękną, balową suknię.
Gorset
Gorset pomagał wymodelować sylwetkę i podkreślić talię. Gorsety były sznurowane z tyłu i wykonane z twardych materiałów, takich jak fiszbiny. Wyobraź sobie specjalną bieliznę, która modeluje figurę.
Dodatki
Kobiety nosiły biżuterię – naszyjniki, kolczyki, bransolety i pierścienie. Popularne były perły i diamenty. Na głowach noszono peruki lub upięcia z włosów, ozdobione kwiatami, wstążkami i klejnotami. Nie zapominajmy o wachlarzach, które służyły nie tylko do ochłody, ale także do flirtu i komunikacji.
Różnice i Zmiany w XVIII Wieku
W XVIII wieku strój szlachecki ewoluował. Wpływ europejskich trendów, zwłaszcza francuskich, był coraz bardziej widoczny. Zaczęto nosić lżejsze materiały, zmieniały się kroje sukien i kontuszy. Pojawiły się nowe dodatki, takie jak kamizelki i żaboty.
Jednak pomimo wpływów zagranicznych, strój szlachecki zachowywał swój polski charakter. Był wyrazem tożsamości narodowej i dumy szlacheckiej.
Podsumowanie
Strój Szlachecki z XVIII Wieku to fascynujący temat, który pozwala lepiej zrozumieć historię i kulturę Polski. To nie tylko ubrania, ale także symbol statusu, władzy i tożsamości. Mam nadzieję, że teraz, gdy znasz podstawowe elementy stroju szlacheckiego, będziesz mógł z większym zrozumieniem oglądać filmy kostiumowe czy obrazy z epoki.
Pamiętaj: Żupan, Kontusz, Pas Kontuszowy – to trzy filary męskiego stroju. A suknia, gorset i bogata biżuteria – to podstawa stroju damskiego. I wszystko to osadzone w burzliwym XVIII wieku. Powodzenia w dalszym zgłębianiu wiedzy!
