Stanisław August Poniatowski. Ostatni król Polski. Spróbujmy go zrozumieć.
Wyobraź sobie szachownicę. Król to ważna figura. Ale otoczona innymi.
Stanisław August był królem. Ale nie sam. Miał doradców, magnatów i sąsiadów.
Początki
Urodził się w 1732 roku. Pochodził z rodu Poniatowskich. Ważnego, ale nie królewskiego.
Pomyśl o nim jak o ambitnym uczniu. Uczył się, podróżował. Znał języki.
Zobaczył Europę. Zobaczył silne państwa. Chciał takiego dla Polski.
Wybór na Króla
Został królem w 1764 roku. Duża niespodzianka. Dzięki wsparciu Katarzyny II, cesarzowej Rosji.
Wyobraź sobie konkurs. On wygrał. Ale ktoś mu pomógł.
To był początek problemów. Zależność od Rosji.
Reformy Króla
Stanisław August chciał reform. Chciał silnej Polski. Tak jak ogrodnik dba o ogród.
Zaczął od wojska. Chciał nowoczesnej armii. Silnej, jak lew.
Założył Szkołę Rycerską. Kuźnię kadr. Młodzi patrioci.
Zreformował gospodarkę. Popierał handel. Tak jak lekarz leczy chorego.
Dbał o kulturę. Wspierał artystów. Powstały piękne obrazy, teatry.
Sejm Wielki
Największym sukcesem był Sejm Wielki (1788-1792). Czas nadziei. Cztery lata zmian.
Uchwalono Konstytucję 3 Maja. Nowoczesna, postępowa. Jak nowy system operacyjny w komputerze.
Znosiła liberum veto. Usprawniała państwo. Dawała szanse na rozwój.
Ale to nie spodobało się sąsiadom. Szczególnie Rosji.
Upadek
Konstytucja 3 Maja była gwoździem do trumny. Dla Rzeczypospolitej.
Rosja i Prusy nie chciały silnej Polski. To tak, jakby silny uczeń przeszkadzał innym.
W 1792 roku wojska rosyjskie wkroczyły do Polski. Pod pretekstem obrony wolności.
Stanisław August przystąpił do Konfederacji Targowickiej. Zdrada, czy próba ratunku?
Drugi rozbiór Polski w 1793 roku. Kraj zmniejszył się. Jak ciasto podzielone na części.
Powstanie Kościuszki w 1794 roku. Ostatnia szansa. Ale bez powodzenia.
Trzeci rozbiór Polski w 1795 roku. Koniec Rzeczypospolitej. Mapa zniknęła.
Abdykacja i Śmierć
Stanisław August abdykował w 1795 roku. Zrzekł się władzy. Tak jak kapitan opuszcza tonący statek.
Wyjechał do Rosji. Tam zmarł w 1798 roku. W Petersburgu.
Ocena Postaci
Stanisław August. Postać kontrowersyjna. Budzi spory.
Był patriotą. Chciał dobra Polski. Ale był też zależny od Rosji.
Reformy były ważne. Ale za późno. Za słabe.
Można go porównać do lekarza. Chciał wyleczyć pacjenta. Ale choroba była zbyt silna.
Pamiętajmy o Konstytucji 3 Maja. Jego największym osiągnięciu. Symbolu nadziei.
Jego panowanie to lekcja historii. O sile państwa. O potrzebie reform. O groźbie sąsiadów.
Ocena Stanisława Augusta zależy od perspektywy. Ale jego rola w historii jest niezaprzeczalna.
