Witajcie, drodzy uczniowie klasy 7! Przygotujmy się razem do sprawdzianu z Środowiska Przyrodniczego Polski. Będzie dobrze! Pamiętajcie, regularna nauka to klucz do sukcesu.
Ukształtowanie Powierzchni Polski
Polska ma bardzo zróżnicowane ukształtowanie terenu. To wspaniałe, prawda?
Podział na krainy geograficzne
Polska dzieli się na kilka głównych krain geograficznych. Zapamiętajcie je!
Pobrzeża. To pas lądu wzdłuż Bałtyku. Znajdują się tu mierzeje i wybrzeża klifowe.
Pojezierza. Obszar z licznymi jeziorami, powstałymi po ustąpieniu lodowca. Największe to Pojezierze Mazurskie.
Niziny Środkowopolskie. Rozległe, płaskie tereny. Ważne dla rolnictwa.
Wyżyny. Tereny wyżej położone. Znajdziemy tu np. Wyżynę Krakowsko-Częstochowską.
Kotliny Podkarpackie. Obniżenia terenu u podnóża Karpat.
Góry. Dzielimy je na Karpaty (z Tatrami) i Sudety.
Rzeźbotwórcza działalność lodowca
Lodowiec odegrał ogromną rolę w kształtowaniu krajobrazu Polski. Pamiętajcie o tym!
Moreny. To pagórki i wały usypane z materiału skalnego przez lodowiec.
Jeziora rynnowe. Długie i wąskie jeziora, powstałe w wyniku erozji lodowcowej.
Doliny U-kształtne. Szerokie doliny górskie, przekształcone przez lodowiec.
Klimat Polski
Klimat Polski jest umiarkowany. To znaczy, że mamy cztery pory roku.
Czynniki wpływające na klimat
Na klimat Polski wpływa kilka czynników. Ważne, żeby je znać!
Położenie geograficzne. Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego.
Masy powietrza. Napływają do nas masy powietrza polarno-morskiego (chłodne i wilgotne) oraz polarno-kontynentalnego (suche i mroźne).
Prądy morskie. Ciepły Prąd Północnoatlantycki wpływa na łagodniejsze zimy.
Ukształtowanie terenu. Góry stanowią barierę dla mas powietrza.
Pory roku
W Polsce wyróżniamy cztery pory roku. Każda ma swoje charakterystyczne cechy.
Wiosna. Charakteryzuje się wzrostem temperatury i budzeniem się przyrody.
Lato. Najcieplejsza pora roku, z długimi dniami.
Jesień. Spadek temperatury, opadanie liści.
Zima. Najzimniejsza pora roku, z opadami śniegu.
Wody Polski
Polska ma bogatą sieć rzeczną i liczne jeziora. To ważne zasoby!
Rzeki
Najdłuższe rzeki w Polsce to Wisła i Odra. Zapamiętajcie to!
Wisła. Najdłuższa rzeka Polski, płynąca przez całą Polskę.
Odra. Druga co do długości rzeka, tworząca granicę z Niemcami.
Dorzecze. Obszar, z którego wody spływają do jednej rzeki.
Ujście. Miejsce, gdzie rzeka wpada do morza lub jeziora.
Jeziora
Polska jest krajem jezior. Szczególnie dużo jest ich na pojezierzach.
Jeziora polodowcowe. Powstały w wyniku działalności lodowca.
Jeziora morenowe. Powstały w zagłębieniach między morenami.
Jeziora rynnowe. Długie i wąskie jeziora, powstałe w rynnach erozyjnych.
Morze Bałtyckie
Polska ma dostęp do Morza Bałtyckiego. To ważne dla gospodarki i turystyki.
Zasolenie. Bałtyk ma niskie zasolenie w porównaniu z innymi morzami.
Linia brzegowa. Polska linia brzegowa jest urozmaicona, z licznymi mierzejami i zatokami.
Gleby Polski
Rodzaj gleby wpływa na rolnictwo. Warto wiedzieć, jakie gleby występują w Polsce.
Główne typy gleb
W Polsce występuje kilka głównych typów gleb.
Bielice. Ubogie gleby, występujące na obszarach leśnych.
Brunatne. Żyzne gleby, dobre dla rolnictwa.
Czarnoziemy. Najżyźniejsze gleby, występujące na Nizinie Śląskiej.
Mady. Gleby powstające z osadów rzecznych.
Czynniki wpływające na powstawanie gleb
Na powstawanie gleb wpływa klimat, roślinność, ukształtowanie terenu i skała macierzysta.
Świat Roślin i Zwierząt
Polska ma bogatą faunę i florę. Chrońmy ją!
Lasy
Lasy zajmują dużą część powierzchni Polski. Dominują lasy iglaste i mieszane.
Puszcza Białowieska. Jeden z najstarszych i najlepiej zachowanych lasów w Europie.
Drzewa iglaste. Sosna, świerk, jodła.
Drzewa liściaste. Dąb, buk, brzoza.
Zwierzęta
W Polsce żyje wiele gatunków zwierząt. Niektóre z nich są pod ochroną.
Żubr. Największy ssak Europy, żyjący w Puszczy Białowieskiej.
Wilk. Drapieżnik, żyjący w lasach.
Ryś. Rzadki drapieżnik, żyjący w lasach.
Bocian biały. Symbol Polski, gnieżdżący się na wsiach.
Ochrona Środowiska
Ochrona środowiska jest bardzo ważna. Musimy dbać o naszą planetę!
Formy ochrony przyrody
W Polsce istnieje kilka form ochrony przyrody.
Parki Narodowe. Obszary o szczególnych walorach przyrodniczych, objęte ścisłą ochroną.
Rezerwaty przyrody. Obszary chronione ze względu na występowanie rzadkich gatunków roślin i zwierząt.
Parki krajobrazowe. Obszary chronione ze względu na walory krajobrazowe i kulturowe.
Obszary Natura 2000. Obszary chronione w ramach Unii Europejskiej.
Zagrożenia dla środowiska
Środowisko naturalne jest narażone na różne zagrożenia.
Zanieczyszczenie powietrza. Powodowane przez przemysł, transport i ogrzewanie.
Zanieczyszczenie wody. Powodowane przez ścieki i odpady.
Wycinanie lasów. Powoduje utratę bioróżnorodności i erozję gleby.
Zmiany klimatyczne. Powodują wzrost temperatury, ekstremalne zjawiska pogodowe i podnoszenie się poziomu mórz.
Podsumowanie
Brawo! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia. Pamiętajcie:
- Ukształtowanie powierzchni: Polska dzieli się na Pobrzeża, Pojezierza, Niziny Środkowopolskie, Wyżyny, Kotliny Podkarpackie i Góry.
- Klimat: Jest umiarkowany, z czterema porami roku.
- Wody: Wisła i Odra to najdłuższe rzeki. Mamy liczne jeziora i dostęp do Bałtyku.
- Gleby: Bielice, brunatne, czarnoziemy i mady.
- Rośliny i zwierzęta: Lasy, żubry, wilki, rysie, bociany.
- Ochrona środowiska: Parki narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe. Walczmy z zanieczyszczeniami!
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Was! Uczcie się, powtarzajcie i pamiętajcie o pozytywnym nastawieniu. Dacie radę!
