Witajcie, drodzy uczniowie ósmej klasy! Zbliża się sprawdzian z WOS-u (Wiedzy o Społeczeństwie) z działu pierwszego. Nie martwcie się! Ten przewodnik pomoże Wam się dobrze przygotować.
Co trzeba wiedzieć?
Dział pierwszy WOS-u często dotyczy podstawowych pojęć związanych ze społeczeństwem, państwem i prawem. Zobaczmy, co konkretnie może się pojawić.
Społeczeństwo i jego struktura
Społeczeństwo to grupa ludzi, która żyje na określonym terytorium i łączy ich wspólna kultura, język, historia oraz instytucje.
Ważne jest zrozumienie, że społeczeństwo jest zróżnicowane. Występują w nim różne grupy społeczne. To grupy ludzi o podobnych cechach, zainteresowaniach, czy pozycji społecznej.
Możemy wyróżnić na przykład: rodzinę, klasę szkolną, grupy rówieśnicze, a także grupy zawodowe.
Pamiętajcie o pojęciu rola społeczna. To wzorzec zachowań, których oczekuje się od osoby zajmującej określoną pozycję w społeczeństwie. Na przykład, rola ucznia, rodzica, nauczyciela.
Normy społeczne to zasady i oczekiwania dotyczące właściwego zachowania w społeczeństwie. Mogą być formalne (prawo) i nieformalne (zwyczaje).
Państwo
Państwo to organizacja polityczna, która sprawuje władzę na określonym terytorium i zamieszkana jest przez ludność.
Państwo posiada: terytorium, ludność i władzę.
Istotne są funkcje państwa: funkcja prawodawcza (tworzenie prawa), funkcja wykonawcza (wprowadzanie prawa w życie) i funkcja sądownicza (rozstrzyganie sporów i egzekwowanie prawa).
Zwróćcie uwagę na pojęcie suwerenność. Oznacza niezależność państwa od innych państw w podejmowaniu decyzji.
Ważna jest znajomość różnych form państwa, np. republika, monarchia.
Prawo
Prawo to zbiór norm prawnych, które są ustanawiane i chronione przez państwo.
Prawo reguluje stosunki między ludźmi, a także między państwem a obywatelami.
Źródłami prawa w Polsce są: Konstytucja, ustawy, rozporządzenia.
Konstytucja jest najważniejszym aktem prawnym w państwie. Określa podstawowe zasady ustroju państwa, prawa i obowiązki obywateli.
Ustawy są uchwalane przez Sejm i Senat.
Rozporządzenia są wydawane przez organy władzy wykonawczej (np. Prezydenta, Radę Ministrów).
Pamiętajcie o prawach człowieka. To fundamentalne prawa, które przysługują każdemu człowiekowi, niezależnie od pochodzenia, rasy, płci, religii.
Przykłady praw człowieka: prawo do życia, wolności, godności, edukacji, wyznania.
Obywatelstwo
Obywatelstwo to prawny związek jednostki z państwem. Obywatel posiada określone prawa i obowiązki wobec państwa.
W Polsce obywatelstwo można nabyć przez: urodzenie, nadanie, repatriację.
Prawa obywatelskie to uprawnienia przysługujące obywatelom państwa. Na przykład, prawo do głosowania, prawo do zgromadzeń, prawo do wyrażania opinii.
Obowiązki obywatelskie to powinności obywateli wobec państwa. Na przykład, przestrzeganie prawa, płacenie podatków, obrona ojczyzny.
Przykładowe pytania na sprawdzianie
Sprawdzian może zawierać pytania otwarte i zamknięte. Przykłady:
- Co to jest społeczeństwo?
- Wymień funkcje państwa.
- Czym jest Konstytucja?
- Podaj przykłady praw człowieka.
- Jak można nabyć obywatelstwo polskie?
Jak się uczyć?
Przede wszystkim, przeczytaj uważnie podręcznik i notatki z lekcji.
Spróbuj robić własne notatki i mapy myśli. To pomaga w zapamiętywaniu informacji.
Rozwiązuj zadania i testy z poprzednich lat, jeśli masz do nich dostęp.
Porozmawiaj z kolegami i koleżankami z klasy. Wymieniajcie się wiedzą i zadawajcie pytania.
Jeśli masz jakieś wątpliwości, zapytaj nauczyciela WOS-u.
Nie zostawiaj nauki na ostatnią chwilę. Lepiej uczyć się systematycznie, po trochu każdego dnia.
Pamiętaj o odpoczynku i relaksie. Wyspany i wypoczęty umysł lepiej przyswaja wiedzę!
Podsumowanie najważniejszych pojęć
Aby dobrze zdać sprawdzian, musisz znać definicje następujących pojęć:
- Społeczeństwo
- Grupa społeczna
- Rola społeczna
- Normy społeczne
- Państwo
- Suwerenność
- Prawo
- Konstytucja
- Prawa człowieka
- Obywatelstwo
- Prawa i obowiązki obywatelskie
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Wasze możliwości! Dacie radę!
