Witaj Ósmoklasisto! Przygotowujesz się do sprawdzianu z WOS? Świetnie! Razem damy radę! Ten przewodnik pomoże Ci usystematyzować wiedzę z działu 1 podręcznika Nowa Era. Skupimy się na najważniejszych zagadnieniach. Powodzenia!
I. Społeczeństwo – co to takiego?
Społeczeństwo to grupa ludzi. Razem mieszkają i współpracują. Ważne są między nimi więzi.
Rodzaje więzi społecznych:
Więzi krwi: łączą członków rodziny. To najsilniejsza więź.
Więzi terytorialne: wynikają z zamieszkiwania na tym samym obszarze. Np. mieszkańcy wsi, miasta, państwa.
Więzi ideologiczne: wynikają z wyznawania tych samych wartości i idei. Np. członkowie partii politycznych, organizacji pozarządowych.
Więzi interesów: wynikają z posiadania wspólnych celów. Np. pracownicy firmy, członkowie klubu sportowego.
Więzi religijne: wynikają ze wspólnej wiary i wyznania. Np. członkowie parafii, wspólnot religijnych.
II. Kultura – co nas otacza?
Kultura to dorobek społeczeństwa. Obejmuje wartości, normy, zwyczaje i wytwory materialne.
Elementy kultury:
Wartości: to to, co uważamy za ważne i cenne. Np. rodzina, przyjaźń, uczciwość.
Normy: to zasady zachowania. Określają, co jest dozwolone, a co zabronione. Np. przepisy prawa, zasady savoir-vivre.
Zwyczaje: to utrwalone sposoby postępowania. Przekazywane z pokolenia na pokolenie. Np. święta, tradycje rodzinne.
Wytwory materialne: to wszystko, co stworzył człowiek. Np. budynki, ubrania, książki, dzieła sztuki.
III. Tożsamość – kim jestem?
Tożsamość to poczucie odrębności i indywidualności. Odpowiada na pytanie: Kim jestem?
Rodzaje tożsamości:
Tożsamość osobista: to poczucie własnej unikalności. Obejmuje cechy charakteru, zainteresowania, wartości.
Tożsamość społeczna: to poczucie przynależności do określonych grup społecznych. Np. tożsamość narodowa, regionalna, zawodowa.
Tożsamość narodowa: to poczucie przynależności do narodu. Obejmuje język, kulturę, historię.
IV. Naród – wspólnota z historią
Naród to wspólnota ludzi. Łączy ich wspólna historia, kultura, język i terytorium. Posiadają poczucie tożsamości narodowej.
Cechy narodu:
Wspólne terytorium: obszar zamieszkiwany przez naród.
Wspólna kultura: język, tradycje, zwyczaje.
Wspólna historia: wydarzenia, które ukształtowały naród.
Poczucie tożsamości narodowej: świadomość przynależności do narodu.
V. Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce
W Polsce mieszkają przedstawiciele różnych narodowości i grup etnicznych. Gwarantuje im to Konstytucja RP.
Mniejszości narodowe:
Mają własne państwa. Np. Niemcy, Ukraińcy, Białorusini, Rosjanie, Litwini, Słowacy, Czesi, Żydzi, Ormianie.
Mniejszości etniczne:
Nie mają własnych państw. Np. Romowie, Tatarzy, Karaimi, Łemkowie.
Pamiętaj! Szanujmy różnorodność kulturową! Jest ona bogactwem naszego kraju.
VI. Postawy wobec innych kultur
Nasze nastawienie do innych kultur jest bardzo ważne. Wpływa na relacje międzyludzkie.
Pozytywne postawy:
Tolerancja: szacunek dla odmienności. Akceptacja innych kultur i poglądów.
Empatia: zdolność wczuwania się w sytuację innych osób.
Otwartość: ciekawość świata i chęć poznawania innych kultur.
Negatywne postawy:
Etnocentryzm: przekonanie o wyższości własnej kultury.
Ksenofobia: niechęć i strach przed obcymi.
Rasizm: przekonanie o wyższości jednej rasy nad innymi.
Dyskryminacja: nierówne traktowanie ze względu na rasę, płeć, religię, etc.
Podsumowanie:
Brawo! Dotarłeś do końca! Oto najważniejsze punkty, które warto zapamiętać:
- Społeczeństwo to grupa ludzi połączonych więzami społecznymi.
- Kultura to dorobek społeczeństwa, obejmujący wartości, normy, zwyczaje i wytwory materialne.
- Tożsamość to poczucie odrębności i indywidualności.
- Naród to wspólnota ludzi połączona wspólną historią, kulturą i językiem.
- W Polsce żyją mniejszości narodowe i etniczne, których prawa chroni Konstytucja.
- Ważne są pozytywne postawy wobec innych kultur: tolerancja, empatia i otwartość.
Pamiętaj! Regularne powtarzanie materiału to klucz do sukcesu. Przejrzyj notatki z lekcji, rozwiąż zadania z podręcznika. Jesteś świetny i na pewno dasz radę! Powodzenia na sprawdzianie z WOS!
