Cześć! Zbliża się sprawdzian z przyrody, dział 5. Spokojnie, damy radę! Skupimy się na najważniejszych rzeczach.
Świat Dźwięków
Dźwięk to fala. Wyobraź sobie, że wrzucasz kamień do spokojnego jeziora. Widzisz fale rozchodzące się na boki? Dźwięk robi podobnie, tylko w powietrzu.
Powstaje, gdy coś wibruje. Na przykład struna gitary albo membrana głośnika. Ta wibracja wprawia w ruch cząsteczki powietrza.
Te cząsteczki "pchają" następne i tak dalej. Jak domino! To właśnie ta fala dociera do naszego ucha.
Charakterystyka Dźwięku
Dźwięk ma wysokość. Wyobraź sobie pianino. Wysokie dźwięki to te po prawej stronie (cienkie), niskie po lewej (grube). Wysokość zależy od częstotliwości drgań. Szybkie drgania – wysoki dźwięk, wolne – niski.
Mamy też głośność. To siła dźwięku. Krzyk to głośny dźwięk, szept to cichy. Głośność zależy od amplitudy drgań. Duża amplituda – głośny dźwięk, mała – cichy.
Mierzymy głośność w decybelach (dB). Cichy szmer liści to około 20 dB. Koncert rockowy to nawet 120 dB! Zbyt głośne dźwięki mogą uszkodzić słuch, pamiętaj o tym!
Słuch Człowieka
Nasze ucho to genialny detektor dźwięków. Składa się z trzech głównych części: ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego.
Ucho zewnętrzne zbiera dźwięki. Wyobraź sobie, że małżowina uszna to taki lejek. Kieruje fale dźwiękowe do przewodu słuchowego.
Ucho środkowe wzmacnia dźwięki. Tam znajduje się błona bębenkowa. To jak membrana w bębnie. Drga pod wpływem dźwięku.
Do błony bębenkowej przymocowane są kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Dźwięk przechodzi przez nie, a one wzmacniają go.
Ucho wewnętrzne przetwarza dźwięki na sygnały elektryczne. Tam znajduje się ślimak. To zwinięta rurka wypełniona płynem. W niej znajdują się komórki słuchowe.
Drgania płynu w ślimaku pobudzają komórki słuchowe. One wysyłają sygnały do mózgu. Mózg interpretuje te sygnały jako dźwięk.
Dbaj o swój słuch! Unikaj zbyt głośnych dźwięków. Używaj słuchawek z umiarem.
Ultradźwięki i Infradźwięki
My słyszymy dźwięki w pewnym zakresie częstotliwości. Dźwięki o częstotliwości wyższej niż słyszymy nazywamy ultradźwiękami. Dźwięki o częstotliwości niższej to infradźwięki.
Ultradźwięki wykorzystuje się w medycynie, np. w USG. Można zobaczyć, co dzieje się wewnątrz ciała bez operacji! Używają ich także nietoperze do echolokacji. Wysyłają ultradźwięki i nasłuchują, jak odbijają się od przeszkód. To pozwala im orientować się w ciemności.
Infradźwięki mogą powstawać podczas trzęsień ziemi albo wybuchów. Słonie używają infradźwięków do komunikacji na duże odległości. My ich zazwyczaj nie słyszymy, ale mogą powodować niepokój.
Hałas i Jego Skutki
Hałas to niepożądane, uciążliwe dźwięki. Może to być ruch uliczny, głośna muzyka, albo dźwięk wiertarki.
Hałas szkodzi. Powoduje problemy ze snem, stres, problemy z koncentracją. Długotrwałe narażenie na hałas może uszkodzić słuch. Możemy zacząć gorzej słyszeć albo mieć szumy uszne (piszczenie w uszach).
Jak walczyć z hałasem? Używaj słuchawek wygłuszających. Zamykaj okna, żeby odizolować się od hałasu z ulicy. Staraj się spędzać czas w cichych miejscach, np. w parku.
Pamiętaj, że cisza jest ważna dla naszego zdrowia! Pozwala nam odpocząć i zregenerować się.
Podsumowanie
Dźwięk to fala. Ma wysokość (związaną z częstotliwością) i głośność (związaną z amplitudą). Słyszymy dzięki skomplikowanej budowie ucha. Istnieją ultradźwięki i infradźwięki, których nie słyszymy. Hałas jest szkodliwy i trzeba z nim walczyć.
Dasz radę! Powodzenia na sprawdzianie!
