Cześć! Przygotowujesz się do sprawdzianu z przyrody? Świetnie! Dział 3 podręcznika "Tajemnice Przyrody" dla klasy 4 to bardzo ciekawy temat.
Rozłóżmy go na czynniki pierwsze, żeby nic Cię nie zaskoczyło.
Dział 3: Krajobrazy Polski
Ten dział poświęcony jest różnorodności krajobrazów w Polsce.
Co to w ogóle jest krajobraz? To ogólny wygląd danego obszaru. To, co widzisz dookoła, gdy się rozejrzysz.
Krajobraz obejmuje elementy przyrody (góry, rzeki, lasy) i te stworzone przez człowieka (miasta, pola, drogi).
Rodzaje krajobrazów w Polsce
Polska jest bardzo różnorodna. Mamy różne typy krajobrazów.
Krajobraz nadmorski: To ten, który znajduje się blisko morza, konkretnie Morza Bałtyckiego.
Charakteryzuje się szerokimi plażami, wydmami i klifami. Często występują tam porty i miejscowości turystyczne, np. Sopot, Gdańsk.
Wydma to wzniesienie usypane przez wiatr, głównie z piasku. Pomyśl o ruchomych górach piasku.
Klif to strome, urwiste wybrzeże.
Krajobraz pojezierny: Występuje na północy Polski. Jak sama nazwa wskazuje, cechuje się dużą ilością jezior.
Jeziora powstały w wyniku działalności lodowca. Najbardziej znane pojezierze to Pojezierze Mazurskie.
Lodowiec to masa lodu, która pod wpływem grawitacji powoli przemieszcza się.
Krajobraz nizinny: Zajmuje znaczną część Polski. Są to tereny płaskie lub lekko pofałdowane.
Dominują tutaj pola uprawne, łąki i lasy. Przez niziny przepływają duże rzeki, np. Wisła i Odra.
Krajobraz wyżynny: Znajduje się w południowej Polsce. Charakteryzuje się wzniesieniami i dolinami.
Występują tam skały wapienne, które często tworzą jaskinie i skałki. Przykładem jest Wyżyna Krakowsko-Częstochowska.
Krajobraz górski: To najbardziej stromy i najwyższy krajobraz. W Polsce mamy Tatry, Sudety i Karpaty.
Charakteryzuje się wysokimi szczytami, stromymi zboczami, dolinami rzek i jeziorami górskimi.
Elementy krajobrazu
Każdy krajobraz składa się z różnych elementów.
Ukształtowanie terenu: To, czy jest płasko, pagórkowato, czy górzysto.
Wody: Rzeki, jeziora, stawy, morza.
Roślinność: Lasy, łąki, pola uprawne.
Zwierzęta: Żyjące w danym krajobrazie.
Działalność człowieka: Budynki, drogi, pola uprawne, kopalnie.
Jak powstają krajobrazy?
Krajobrazy kształtują się przez miliony lat.
Działają na nie siły przyrody, takie jak wiatr, woda, lód i słońce.
Erozja: To proces niszczenia i przenoszenia skał i gleby przez wiatr, wodę i lód.
Na przykład, woda z rzeki płynącej przez góry może stopniowo wyżłobić głęboką dolinę.
Wietrzenie: To rozpad skał pod wpływem zmian temperatury, wody i innych czynników atmosferycznych.
Skała, która jest wystawiona na działanie słońca w dzień i mrozu w nocy, może pękać i kruszyć się.
Działalność człowieka również ma duży wpływ na krajobraz.
Budowa miast, dróg, kopalni, wycinka lasów – to wszystko zmienia wygląd krajobrazu.
Ochrona krajobrazu
Ważne jest, aby dbać o krajobraz. Chronić go przed zniszczeniem.
Parki Narodowe: To obszary, które są chronione ze względu na swoje walory przyrodnicze i krajobrazowe.
W Polsce mamy np. Tatrzański Park Narodowy i Biebrzański Park Narodowy.
Rezerwaty przyrody: To mniejsze obszary chronione, gdzie ochrania się konkretne gatunki roślin lub zwierząt, albo unikalne fragmenty krajobrazu.
Pomniki przyrody: To pojedyncze okazy przyrody, np. stare drzewa, głazy narzutowe, jaskinie.
Musimy pamiętać o segregacji śmieci, oszczędzaniu wody i energii. Unikajmy zanieczyszczania środowiska.
Przykłady z życia codziennego
Wyobraź sobie, że jedziesz na wakacje nad morze. Widzisz szeroką plażę, szum fal, mewy krążące nad głową. To krajobraz nadmorski.
Albo odwiedzasz dziadków na wsi. Widzisz pola uprawne, łąki, lasy. To krajobraz nizinny.
Jeśli pojedziesz w góry, zobaczysz wysokie szczyty, strome zbocza, malownicze doliny. To krajobraz górski.
Pomyśl o swoim otoczeniu. Jak wygląda krajobraz, w którym mieszkasz? Jakie elementy go tworzą?
Słowniczek
- Krajobraz: Ogólny wygląd danego obszaru.
- Wydma: Wzniesienie usypane przez wiatr, głównie z piasku.
- Klif: Strome, urwiste wybrzeże.
- Lodowiec: Masa lodu, która pod wpływem grawitacji powoli przemieszcza się.
- Erozja: Proces niszczenia i przenoszenia skał i gleby przez wiatr, wodę i lód.
- Wietrzenie: Rozpad skał pod wpływem zmian temperatury, wody i innych czynników atmosferycznych.
- Park Narodowy: Obszar chroniony ze względu na swoje walory przyrodnicze i krajobrazowe.
- Rezerwat Przyrody: Mniejszy obszar chroniony.
- Pomnik Przyrody: Pojedynczy okaz przyrody, chroniony ze względu na jego wyjątkowość.
Pamiętaj! Powodzenia na sprawdzianie! Teraz już nic Cię nie zaskoczy!
