Witajcie, czwartoklasiści! Przygotowujemy się do sprawdzianu z przyrody z Nowej Ery. Pomożemy Wam zrozumieć najważniejsze zagadnienia.
I. Ziemia jako planeta
1. Kształt i ruchy Ziemi
Ziemia ma kształt geoidy, zbliżony do kuli. Nie jest idealnie okrągła.
Wykonuje dwa główne ruchy: ruch obrotowy i ruch obiegowy.
Ruch obrotowy trwa około 24 godzin. Powoduje występowanie dnia i nocy.
Ruch obiegowy trwa około 365 dni i 6 godzin. Powoduje występowanie pór roku.
Pamiętajcie o osi Ziemi, która jest nachylona.
2. Pory roku
Pory roku wynikają z ruchu obiegowego Ziemi i nachylenia osi.
Mamy cztery pory roku: wiosnę, lato, jesień i zimę.
Każda pora roku charakteryzuje się inną temperaturą i długością dnia.
Latem dzień jest najdłuższy, a zimą najkrótszy.
3. Strefy oświetlenia Ziemi
Na Ziemi wyróżniamy różne strefy oświetlenia.
Są to: strefa równikowa, dwie strefy umiarkowane i dwie strefy podbiegunowe.
W strefie równikowej Słońce świeci najmocniej przez cały rok.
W strefach podbiegunowych występują dni i noce polarne.
II. Składniki środowiska przyrodniczego
1. Woda
Woda jest niezbędna do życia. Pokrywa większość powierzchni Ziemi.
Występuje w trzech stanach skupienia: stałym (lód), ciekłym (woda) i gazowym (para wodna).
Obieg wody w przyrodzie to ciągły proces parowania, skraplania i opadów.
Pamiętaj o rzekach, jeziorach, morzach i oceanach.
2. Powietrze
Powietrze to mieszanina gazów otaczająca Ziemię. Składa się głównie z azotu i tlenu.
Tlen jest niezbędny do oddychania ludzi i zwierząt.
Powietrze ma wpływ na pogodę i klimat.
Pamiętajcie o smogu – zanieczyszczeniu powietrza.
3. Gleba
Gleba to wierzchnia warstwa skorupy ziemskiej. Powstaje w wyniku wietrzenia skał.
Składa się z części mineralnych i organicznych.
Gleba jest środowiskiem życia dla wielu organizmów.
Żyzna gleba jest niezbędna do uprawy roślin.
4. Skały i minerały
Skały budują skorupę ziemską. Mogą być magmowe, osadowe i przeobrażone.
Minerały to naturalne związki chemiczne o określonym składzie i właściwościach.
Przykłady skał to: granit, wapień, piaskowiec.
Przykłady minerałów to: kwarc, sól kamienna, diament.
III. Świat roślin i zwierząt
1. Rośliny
Rośliny to organizmy samożywne. Wytwarzają pokarm w procesie fotosyntezy.
Potrzebują wody, światła i dwutlenku węgla.
Dzielimy je na różne grupy, np. drzewa, krzewy, trawy.
Pamiętaj o fotosyntezie i jej znaczeniu dla życia na Ziemi.
2. Zwierzęta
Zwierzęta to organizmy cudzożywne. Muszą pobierać pokarm z otoczenia.
Dzielimy je na różne grupy, np. ssaki, ptaki, ryby, gady, płazy, owady.
Każda grupa zwierząt ma swoje charakterystyczne cechy.
Zwierzęta odgrywają ważną rolę w ekosystemach.
3. Ekosystemy
Ekosystem to zespół organizmów żywych i środowiska nieożywionego, powiązanych ze sobą zależnościami.
Przykłady ekosystemów to: las, łąka, jezioro, rzeka.
W każdym ekosystemie występuje przepływ energii i obieg materii.
Ważne są łańcuchy pokarmowe i sieci pokarmowe.
IV. Ochrona środowiska
1. Zanieczyszczenia środowiska
Zanieczyszczenia środowiska to substancje, które negatywnie wpływają na jakość powietrza, wody i gleby.
Przykłady zanieczyszczeń to: spaliny samochodowe, ścieki przemysłowe, odpady.
Zanieczyszczenia mogą powodować choroby i szkody w środowisku.
2. Ochrona przyrody
Ochrona przyrody to działania mające na celu zachowanie różnorodności biologicznej i zasobów naturalnych.
Przykłady działań ochronnych to: recykling, oszczędzanie wody i energii, ochrona gatunków zagrożonych wyginięciem.
Pamiętajcie o parkach narodowych i rezerwatach przyrody.
Każdy z nas może przyczynić się do ochrony środowiska.
Podsumowanie
Pamiętajcie o najważniejszych zagadnieniach:
- Ruchy Ziemi i pory roku.
- Składniki środowiska przyrodniczego: woda, powietrze, gleba, skały i minerały.
- Świat roślin i zwierząt oraz ekosystemy.
- Zanieczyszczenia środowiska i ochrona przyrody.
Uczcie się systematycznie i powtarzajcie materiał. Powodzenia na sprawdzianie!
Dacie radę!
