Hej ósmoklasisto! Zaraz czeka Cię Sprawdzian z Niemieckiego, Dział 3. Nie panikuj! Rozłożymy to na czynniki pierwsze, krok po kroku. Użyjemy obrazowych przykładów, żeby wszystko było jasne jak słońce.
Temat: Perfekt – Czas Przeszły Złożony
Czas Perfekt to jak wspomnienia z wakacji. Mówisz o czymś, co się wydarzyło. Ale nie tak ogólnie, tylko konkretnie. Myślisz o swoich przygodach z przeszłości?
Budowa jest prosta. Potrzebujesz dwóch elementów: haben lub sein (odmienione) oraz Partizip Perfekt (imiesłów czasu przeszłego).
Kiedy używamy haben, a kiedy sein?
Wyobraź sobie, że haben to jak krzesło. Siadasz na nim, żeby odpocząć po aktywności. Używasz haben, gdy wykonujesz czynność na czymś lub z kimś. Myślisz o tym, jak jesz obiad. Pomagasz przyjacielowi. Oglądasz film.
Na przykład: Ich habe ein Buch gelesen. (Przeczytałem książkę.) Czynność – czytanie – wpływa na książkę. Dlatego haben.
Sein to jak podróż. Zmienia się Twoje miejsce. Używasz sein, gdy mówisz o zmianie stanu, położenia lub ruchu. Myślisz o wschodzie słońca. Spacerze po lesie. Podróży pociągiem.
Na przykład: Ich bin nach Berlin gefahren. (Pojechałem do Berlina.) Zmieniłem swoje położenie – jestem w Berlinie. Dlatego sein.
Zapamiętaj! Sein używamy z czasownikami, które oznaczają:
- Ruch (fahren, gehen, kommen)
- Zmianę stanu (einschlafen, aufwachen, werden)
- Bycie (sein, bleiben)
Reszta – w większości przypadków – to haben. To jak mieć uniwersalny klucz.
Tworzenie Partizip Perfekt
To może wydawać się trudne, ale z naszymi wskazówkami będzie łatwiejsze. Pomyśl o tym jak o przepisie na ciasto. Potrzebujesz składników i konkretnego sposobu przygotowania.
Czasowniki Słabe (regularne)
To najprostszy przepis. Potrzebujesz: ge- + temat czasownika + -t.
Na przykład: spielen (grać) → ge-spiel-t = gespielt. Ich habe gespielt.
Pamiętaj! Jeśli czasownik kończy się na -ieren, nie dodajemy ge-. Telefonieren (telefonować) → telefoniert. Ich habe telefoniert.
Czasowniki Mocne (nieregularne)
To bardziej skomplikowany przepis. Musisz zapamiętać formy Partizip Perfekt. Tutaj nie ma reguły. Traktuj to jak nazwy stolic państw. Po prostu trzeba się nauczyć.
Na przykład: essen (jeść) → gegessen. Ich habe gegessen.
fahren (jechać) → gefahren. Ich bin gefahren.
Wiele czasowników mocnych zmienia samogłoskę w temacie. To jak zmiana koloru włosów. Niby ta sama osoba, ale wygląda inaczej.
Szyk Wyrazów w Zdaniu
Szyk wyrazów to jak budowanie domu. Każdy element ma swoje miejsce. Haben/sein zawsze jest na drugim miejscu w zdaniu oznajmującym. Partizip Perfekt idzie na sam koniec.
Na przykład: Ich habe gestern ein Eis gegessen. (Wczoraj zjadłem loda.)
W pytaniach haben/sein idzie na pierwsze miejsce. To jak dzwonek do drzwi. Od razu wiesz, że ktoś przyszedł.
Na przykład: Hast du das Buch gelesen? (Czy przeczytałeś książkę?)
Temat: Przyimki z Celownikiem (Dativ)
Przyimki z Celownikiem to jak drogowskazy. Pokazują, w którym kierunku iść. Określają relacje między rzeczownikami.
Zapamiętaj te przyimki: mit, nach, aus, zu, von, bei, seit, gegenüber. To jak lista przyjaciół, których trzeba pamiętać.
Mit (z) – jadę z przyjacielem. Ich fahre mit meinem Freund.
Nach (do – miast, państw) – jadę do Berlina. Ich fahre nach Berlin.
Aus (z – miejsca) – wychodzę z domu. Ich komme aus dem Haus.
Zu (do – osób, budynków) – idę do lekarza. Ich gehe zum Arzt.
Von (od) – dostaję prezent od babci. Ich bekomme ein Geschenk von meiner Oma.
Bei (u, przy) – mieszkam u dziadków. Ich wohne bei meinen Großeltern.
Seit (od – czasu) – uczę się niemieckiego od roku. Ich lerne Deutsch seit einem Jahr.
Gegenüber (naprzeciwko) – sklep jest naprzeciwko banku. Der Laden ist gegenüber der Bank.
Pamiętaj! Rzeczowniki po tych przyimkach zmieniają swój rodzajnik na celownik. To jak zmiana ubrania na specjalną okazję.
Der → Dem
Die → Der
Das → Dem
Die (liczba mnoga) → Den + -n (zazwyczaj)
Na przykład: Ich gehe zu dem Arzt. (Idę do lekarza.) – wcześniej: Ich gehe zu dem Arzt.
Temat: Zaimki Dzierżawcze w Celowniku (Dativ)
Zaimki dzierżawcze w celowniku to jak opieka nad czymś, co należy do kogoś innego. Wskazujesz, komu coś się przydarza.
Znasz już zaimki dzierżawcze w mianowniku (Nominativ): mein, dein, sein, ihr, unser, euer, ihr, Ihr.
Teraz dodajemy końcówki celownika. To jak dopasowanie klucza do zamka.
mój → meinem, meiner, meinem, meinen
twój → deinem, deiner, deinem, deinen
jego → seinem, seiner, seinem, seinen
jej → ihrem, ihrer, ihrem, ihren
nasz → unserem, unserer, unserem, unseren
wasz → eurem, eurer, eurem, euren
ich → ihrem, ihrer, ihrem, ihren
Pański/Pani → Ihrem, Ihrer, Ihrem, Ihren
Używasz ich po przyimkach z celownikiem lub gdy coś się komuś dzieje. To jak dawanie prezentu. Zawsze wiesz, komu go dajesz.
Na przykład: Ich helfe meinem Bruder. (Pomagam mojemu bratu.) – brat jest osobą, której pomagam.
Das Buch gehört ihrem Vater. (Książka należy do jej ojca.) – ojciec jest właścicielem książki.
Pamiętaj, żeby zwracać uwagę na rodzajnik rzeczownika, do którego odnosi się zaimek. To jak dopasowywanie koloru butów do sukienki.
Uff! To sporo materiału. Ale z naszymi przykładami i porównaniami, Sprawdzian z Niemieckiego, Dział 3 nie będzie już taki straszny. Powodzenia!
