Hej Siódmoklasisto! Przygotowujesz się do sprawdzianu z geografii? Super! Dział 2 to często wyzwanie, ale bez obaw, pomożemy Ci go zrozumieć.
Ruchy Ziemi: Dzień i Noc oraz Pory Roku
Wyobraź sobie Ziemię jako ogromną pomarańczę.
Ruch obrotowy to jak obracanie tą pomarańczą wokół własnej osi.
Pełny obrót trwa 24 godziny – to nasz dzień i noc.
Teraz wyobraź sobie, że masz lampę – to Słońce.
Tylko jedna strona pomarańczy (Ziemi) jest oświetlona. Tam jest dzień.
Druga strona, w cieniu, ma noc. Proste, prawda?
Ruch obiegowy to jak krążenie pomarańczy (Ziemi) wokół lampy (Słońca).
Ta wędrówka trwa 365 dni i 6 godzin – to nasz rok.
Dodatkowe 6 godzin rocznie kumuluje się i co 4 lata mamy rok przestępny, z dodatkowym dniem (29 lutego).
Pomyśl o tym, jak o doładowaniu telefonu – co jakiś czas potrzebujesz go naładować, aby działał prawidłowo. Rok przestępny to takie "doładowanie" dla naszego kalendarza.
Nachylenie osi ziemskiej
Nasza "pomarańcza" (Ziemia) nie kręci się prosto. Jest lekko przechylona.
To nachylenie osi ziemskiej (pod kątem 23,5 stopnia) powoduje powstawanie pór roku.
Wyobraź sobie, że podczas krążenia wokół lampy, raz jedna, raz druga półkula Ziemi jest bardziej skierowana w stronę Słońca.
Kiedy półkula północna jest bardziej "wystawiona" na Słońce, mamy tam lato, a na półkuli południowej – zimę.
Pół roku później sytuacja się odwraca.
Dlatego, kiedy w Polsce mamy lato, w Australii jest zima!
To trochę jak huśtawka – jak jedna strona idzie w górę, druga idzie w dół.
Równonoc i przesilenie
Dwa razy w roku mamy równonoc (wiosenną i jesienną).
Wtedy dzień i noc trwają prawie tyle samo (po 12 godzin) na całej Ziemi.
To jak moment, kiedy huśtawka jest w równowadze.
Przesilenie to z kolei moment, kiedy dzień jest najdłuższy (przesilenie letnie) lub najkrótszy (przesilenie zimowe).
To jak maksymalne wychylenie huśtawki w jedną lub drugą stronę.
Strefy klimatyczne
Ziemia jest podzielona na różne strefy klimatyczne ze względu na różną ilość promieniowania słonecznego docierającego do różnych obszarów.
Pomyśl o tym jak o pizzy pokrojonej na kawałki.
Strefa równikowa
Najbliżej równika jest strefa równikowa. Tam Słońce świeci najmocniej przez cały rok.
Jest ciepło i wilgotno. Jak w szklarni!
Spotkamy tam bujne lasy równikowe, np. Amazonię.
Strefy zwrotnikowe
Dalej od równika znajdują się strefy zwrotnikowe.
Tutaj są gorące i suche klimaty. To dom dla pustyń, np. Sahara.
Wyobraź sobie suszarkę do włosów skierowaną na piasek – tak mniej więcej wygląda tamtejszy klimat.
Strefy umiarkowane
Jeszcze dalej, w kierunku biegunów, są strefy umiarkowane.
Mamy tam wyraźne pory roku – lato, jesień, zima, wiosna.
To obszary, gdzie żyje większość z nas, np. Polska.
Pomyśl o tym jak o miksie pogodowym – trochę słońca, trochę deszczu, trochę śniegu.
Strefy okołobiegunowe
Na samych biegunach znajdują się strefy okołobiegunowe.
Tam jest bardzo zimno przez cały rok. To królestwo lodu i śniegu.
Wyobraź sobie ogromną zamrażarkę – tak tam jest.
Spotkamy tam niedźwiedzie polarne i pingwiny (na Antarktydzie).
Wpływ klimatu na życie
Klimat ma ogromny wpływ na nasze życie, na to, co jemy, jak się ubieramy i gdzie mieszkamy.
Pomyśl o tym jak o ogrodniku – musi dostosować rośliny do warunków panujących w danym miejscu.
Na przykład, w strefie równikowej ludzie budują domy z lekkich materiałów, żeby chronić się przed upałem.
W strefie okołobiegunowej noszą ciepłe futra, żeby przetrwać mrozy.
Rolnictwo również jest silnie uzależnione od klimatu. Nie posadzisz pomarańczy na Alasce!
Klimat kształtuje również naszą kulturę i tradycje.
Pomyśl o świętach związanych z porami roku – dożynki po zbiorach, kolędy w zimie.
Powodzenia na sprawdzianie! Pamiętaj, że geografia to fascynująca podróż po naszym świecie!
