Hej ósmoklasisto! Gotowy na sprawdzian z geografii? Nie martw się, pomogę Ci się przygotować! Skupimy się na dziale 1. Dasz radę!
Polska – położenie i granice
Zaczynamy od podstaw. Musisz znać położenie geograficzne Polski.
Położenie matematyczno-geograficzne
Chodzi o szerokość i długość geograficzną. Zapamiętaj, że Polska leży w Europie Środkowej.
Współrzędne geograficzne określają nasze położenie na Ziemi. Polska leży między 49°00'N a 54°50'N (szerokość geograficzna północna) oraz między 14°07'E a 24°09'E (długość geograficzna wschodnia).
Położenie fizyczno-geograficzne
To umiejscowienie Polski w stosunku do innych krajów, mórz i pasm górskich. Polska leży w Europie Środkowej. Ma dostęp do Morza Bałtyckiego.
Sąsiadujemy z: Niemcami, Czechami, Słowacją, Ukrainą, Białorusią, Rosją (Obwód Kaliningradzki) i Litwą. Spójrz na mapę i powtórz nazwy!
Granice Polski
Polska ma granice lądowe i morskie. Najdłuższa granica to ta z Czechami. Najkrótsza – z Litwą.
Granica morska przebiega przez Morze Bałtyckie. Pamiętaj, że długość granic może się nieznacznie różnić w zależności od źródła.
Konsekwencje położenia
Położenie Polski ma wpływ na klimat, gospodarkę i kulturę. Klimat jest umiarkowany, przejściowy. Mamy cztery pory roku.
Położenie w centrum Europy ułatwia handel i komunikację z innymi krajami. Jesteśmy ważnym węzłem komunikacyjnym.
Ukształtowanie powierzchni Polski
Teraz zajmiemy się tym, jak wygląda Polska. Mówimy o rzeźbie terenu.
Główne formy ukształtowania
Polska ma urozmaiconą rzeźbę terenu. Wyróżniamy: niziny, wyżyny, góry i pojezierza.
Niziny zajmują większą część powierzchni Polski. Najwyżej położony punkt to Rysy w Tatrach.
Pasy rzeźby terenu
Rzeźba terenu Polski układa się w pasy: pas pobrzeży, pas pojezierzy, pas nizin środkowopolskich, pas wyżyn, pas kotlin podkarpackich, pas gór.
Każdy pas charakteryzuje się odmiennymi cechami. Naucz się je rozpoznawać na mapie!
Pas pobrzeży: wąski pas wzdłuż Morza Bałtyckiego. Znajdują się tu m.in. mierzeje i zalewy.
Pas pojezierzy: obszar z dużą ilością jezior polodowcowych, np. Pojezierze Mazurskie.
Pas nizin środkowopolskich: rozległe, płaskie tereny, np. Nizina Mazowiecka.
Pas wyżyn: obszary o urozmaiconej rzeźbie, np. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska.
Pas kotlin podkarpackich: obniżenia terenu u podnóża Karpat, np. Kotlina Sandomierska.
Pas gór: obszary górskie, np. Tatry, Sudety.
Procesy rzeźbotwórcze
Na ukształtowanie powierzchni Polski wpływają różne procesy. Najważniejsze to: procesy wewnętrzne (tektoniczne) i zewnętrzne (erozja, wietrzenie, działalność lodowców).
Ruchy tektoniczne wypiętrzyły góry. Działalność lodowców ukształtowała pojezierza.
Główne regiony geograficzne Polski
Polska dzieli się na regiony geograficzne. Musisz znać najważniejsze z nich.
Podział fizyczno-geograficzny
To podział na jednostki o zbliżonych cechach środowiska przyrodniczego. Obejmuje prowincje, podprowincje, makroregiony i mezoregiony.
Przykłady makroregionów: Pojezierze Pomorskie, Nizina Mazowiecka, Karpaty.
Podział administracyjny
Polska jest podzielona na województwa. Obecnie mamy 16 województw.
Województwa dzielą się na powiaty, a powiaty na gminy.
Znaczenie regionów
Regiony geograficzne różnią się pod względem gospodarczym, społecznym i kulturowym. Każdy region ma swoje specyficzne cechy.
Na przykład: Pomorze Zachodnie to region o rozwiniętej gospodarce morskiej. Małopolska słynie z turystyki górskiej.
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia z działu 1. Pamiętaj o:
- Położeniu geograficznym Polski (matematycznym i fizycznym).
- Granicach Polski i sąsiadach.
- Pasach rzeźby terenu.
- Głównych regionach geograficznych.
Powtórz materiał, rozwiąż zadania i ćwiczenia. Na pewno świetnie napiszesz sprawdzian!
Powodzenia!