Witajcie, piątoklasiści! Przygotowujemy się do sprawdzianu z części mowy. Pomożemy Wam opanować ten materiał! Będziecie gotowi!
Rzeczownik – rzecz to podstawa
Rzeczownik to słowo, które nazywa osoby, zwierzęta, rzeczy, miejsca i zjawiska.
Przykłady: mama, pies, stół, Kraków, deszcz.
Pytania pomocnicze
Jak rozpoznać rzeczownik? Zadaj sobie pytanie: Kto to? Co to?
Na przykład: Kto to? - Pies. Co to? - Stół.
Rodzaje rzeczowników
Rzeczowniki mają różne rodzaje. Wyróżniamy:
- Rodzaj męski (ten) - ten pies, ten tata
- Rodzaj żeński (ta) - ta mama, ta książka
- Rodzaj nijaki (to) - to dziecko, to okno
Pamiętajcie, rodzaj rzeczownika jest ważny!
Liczba pojedyncza i mnoga
Rzeczowniki mają też liczbę. Może być:
- Liczba pojedyncza (jeden) - pies, mama, dziecko
- Liczba mnoga (więcej niż jeden) - psy, mamy, dzieci
Czasownik – czas na działanie
Czasownik to słowo, które opisuje czynności lub stany.
Przykłady: biegać, spać, myśleć, być.
Pytania pomocnicze
Jak rozpoznać czasownik? Zadaj sobie pytanie: Co robi? Co się z nim dzieje?
Na przykład: Co robi? - Biega. Co się z nim dzieje? - Śpi.
Czasy czasownika
Czasowniki odmieniają się przez czasy. Najważniejsze to:
- Czas przeszły (coś się stało) - biegałem, spałem
- Czas teraźniejszy (coś się dzieje) - biegam, śpię
- Czas przyszły (coś się stanie) - będę biegał, będę spał
Ćwiczcie odmianę czasowników!
Osoby czasownika
Czasowniki odmieniają się także przez osoby. Pamiętaj:
- Ja - ja biegam
- Ty - ty biegasz
- On/Ona/Ono - on biega, ona biega, ono biega
- My - my biegamy
- Wy - wy biegacie
- Oni/One - oni biegają, one biegają
Przymiotnik – dodaje przymioty
Przymiotnik to słowo, które opisuje cechy rzeczownika.
Przykłady: wysoki, ładny, czerwony.
Pytania pomocnicze
Jak rozpoznać przymiotnik? Zadaj sobie pytanie: Jaki? Jaka? Jakie?
Na przykład: Jaki pies? - Duży pies. Jaka książka? - Ciekawa książka.
Odmiana przez rodzaje
Przymiotniki odmieniają się przez rodzaje, tak jak rzeczowniki:
- Rodzaj męski - wysoki
- Rodzaj żeński - wysoka
- Rodzaj nijaki - wysokie
Przymiotnik zawsze zgadza się z rzeczownikiem!
Przysłówek – odpowiada na przysłówka pytania
Przysłówek to słowo, które opisuje sposób wykonania czynności, miejsce lub czas.
Przykłady: szybko, blisko, wczoraj.
Pytania pomocnicze
Jak rozpoznać przysłówek? Zadaj sobie pytanie: Jak? Gdzie? Kiedy?
Na przykład: Jak biega? - Szybko biega. Gdzie stoi? - Blisko stoi.
Przysłówek a przymiotnik
Uważaj! Przysłówek opisuje czynność (czasownik), a przymiotnik opisuje rzecz (rzeczownik).
Na przykład: Szybki samochód (przymiotnik). Szybko jedzie (przysłówek).
Liczebnik – liczymy liczby
Liczebnik to słowo, które określa liczbę lub kolejność.
Przykłady: jeden, dwa, pierwszy, drugi.
Rodzaje liczebników
Wyróżniamy różne rodzaje liczebników:
- Główne (ile?) - jeden, dwa, trzy
- Porządkowe (który z kolei?) - pierwszy, drugi, trzeci
Liczebniki porządkowe odmieniają się przez przypadki i rodzaje, podobnie jak przymiotniki.
Zaimek – zastępuje imiona
Zaimek to słowo, które zastępuje rzeczownik, przymiotnik, liczebnik lub przysłówek.
Przykłady: ja, ty, on, ona, ono, mój, twój, tam, wtedy.
Rodzaje zaimków
Zaimki dzielimy na różne rodzaje, m.in.:
- Osobowe (ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one)
- Wskazujące (ten, ta, to, tamten, tamta, tamto)
- Dzierżawcze (mój, twój, jego, jej, nasz, wasz, ich)
Zaimki pomagają unikać powtórzeń w tekście.
Spójnik – łączy słowa
Spójnik to słowo, które łączy wyrazy lub zdania.
Przykłady: i, oraz, albo, lub, ale, więc, dlatego.
Spójniki są bardzo ważne dla poprawnej budowy zdań!
Przyimek – stoi przy
Przyimek to słowo, które łączy się z rzeczownikiem, przymiotnikiem lub liczebnikiem, tworząc wyrażenie.
Przykłady: na, w, pod, nad, obok, do, od, z, za, przed.
Przyimek zwykle stoi przed rzeczownikiem.
Wykrzyknik – wyraża emocje
Wykrzyknik to słowo, które wyraża emocje, okrzyki, zawołania.
Przykłady: ach, och, hej, brawo, uf.
Po wykrzykniku stawiamy znak wykrzyknika (!).
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez wszystkie części mowy. Pamiętajcie:
- Rzeczownik: Kto? Co?
- Czasownik: Co robi? Co się z nim dzieje?
- Przymiotnik: Jaki? Jaka? Jakie?
- Przysłówek: Jak? Gdzie? Kiedy?
- Liczebnik: Ile? Który z kolei?
- Zaimek: Zastępuje inne słowa.
- Spójnik: Łączy wyrazy i zdania.
- Przyimek: Stoi przed rzeczownikiem.
- Wykrzyknik: Wyraża emocje.
Powodzenia na sprawdzianie! Jesteście świetni!
