Hej uczniowie klasy 6! Zaraz sprawdzian z czasownika. Nie martwcie się! Pomogę Wam się przygotować. Będzie dobrze!
Co to jest czasownik?
Czasownik to słowo, które opisuje czynność lub stan. Na przykład: biegać, myśleć, być.
Czasowniki odpowiadają na pytania: co robi? co się z nim dzieje?
Formy osobowe i nieosobowe
Formy osobowe odmieniają się przez osoby (ja, ty, on/ona/ono, my, wy, oni/one). Na przykład: ja czytam, ty czytasz.
Formy nieosobowe nie odmieniają się przez osoby. Na przykład: czytanie, czytano, czytać.
Zapamiętajcie różnicę! To ważne.
Osoby i liczby
Czasowniki odmieniają się przez osoby: pierwsza (ja, my), druga (ty, wy), trzecia (on/ona/ono, oni/one).
Odmieniają się także przez liczby: pojedyncza i mnoga.
Ćwiczcie odmianę czasowników. To pomoże!
Odmiana przez osoby
Odmieńmy czasownik czytać:
Liczba pojedyncza:
- Ja czytam
- Ty czytasz
- On/Ona/Ono czyta
Liczba mnoga:
- My czytamy
- Wy czytacie
- Oni/One czytają
Widzicie jak się zmienia końcówka?
Czasy
Mamy trzy główne czasy: przeszły, teraźniejszy i przyszły.
Czas przeszły
Czas przeszły opisuje czynności, które już się wydarzyły. Na przykład: czytałem, napisała.
Pamiętajcie o rodzajach w czasie przeszłym (męski, żeński, nijaki, męskoosobowy, niemęskoosobowy).
Czas teraźniejszy
Czas teraźniejszy opisuje czynności, które dzieją się teraz. Na przykład: czytam, pisze.
Czas teraźniejszy jest stosunkowo prosty.
Czas przyszły
Czas przyszły opisuje czynności, które dopiero się wydarzą. Na przykład: będę czytał, napisze.
Czas przyszły może być prosty (napisze) lub złożony (będę czytał).
Rodzaje
Czasowniki w czasie przeszłym odmieniają się przez rodzaje. Mamy:
- Rodzaj męski (np. czytał)
- Rodzaj żeński (np. czytała)
- Rodzaj nijaki (np. czytało)
- Rodzaj męskoosobowy (np. czytali – o grupie mężczyzn lub grupie mieszanej)
- Rodzaj niemęskoosobowy (np. czytały – o grupie kobiet lub rzeczach)
Uważajcie na rodzaje! Często sprawiają problemy.
Aspekt
Aspekt czasownika informuje nas, czy czynność jest dokonana, czy niedokonana.
Aspekt dokonany (dokonany) – czynność zakończona, np. napisać.
Aspekt niedokonany (niedokonany) – czynność trwa lub powtarza się, np. pisać.
Spróbujcie rozpoznać aspekt w różnych zdaniach.
Tryby
Czasowniki mają trzy tryby: oznajmujący, rozkazujący i przypuszczający.
Tryb oznajmujący
Tryb oznajmujący informuje o czymś, co się dzieje, działo lub będzie się działo. To najczęściej używany tryb. Na przykład: Czytam książkę.
Tryb rozkazujący
Tryb rozkazujący wyraża rozkaz, prośbę lub życzenie. Na przykład: Czytaj!
Tworzenie trybu rozkazującego może być trudne. Ćwiczcie!
Tryb przypuszczający
Tryb przypuszczający wyraża przypuszczenie lub warunek. Używamy słówka "by". Na przykład: Czytałbym książkę, gdybym miał czas.
Pamiętajcie o "by" w trybie przypuszczającym.
Podsumowanie
Czasownik to słowo, które opisuje czynność lub stan.
Odmienia się przez osoby, liczby, czasy, rodzaje (w czasie przeszłym), aspekty i tryby.
Znajomość tych zagadnień pomoże Wam napisać sprawdzian na piątkę!
Powodzenia! Wierzę w Was!
