Hej uczniowie klasy 6! Przygotujmy się do sprawdzianu z czasownika. Będzie super!
Co to jest czasownik?
Czasownik to słowo, które opisuje czynność. Wyobraź sobie, że czasownik to jak film akcji! Pokazuje, co ktoś robi.
Na przykład: biegać, skakać, czytać, myśleć. Wszystko, co robimy, to czasownik w akcji!
Osoby
Czasowniki zmieniają się w zależności od osoby. Pomyśl o tym jak o stroju, który czasownik zakłada, żeby dopasować się do aktora.
Mamy: ja, ty, on/ona/ono, my, wy, oni/one.
Ja biegam. Widzisz? Czasownik biegać zmienił się w biegam.
Ty biegasz. Znowu zmiana! Jak kameleon!
On biega. I tak dalej!
Zapamiętaj tabelkę: ja - ę, ty - sz, on/ona/ono - , my - my, wy - cie, oni/one - ą/ę.
Czasy
Czasowniki mogą występować w różnych czasach. To jak cofanie i przyspieszanie akcji w filmie!
Czas przeszły
Czas przeszły mówi nam o tym, co się już wydarzyło. To jak wspomnienia z przeszłości.
Na przykład: wczoraj czytałem książkę. Czytałem to czas przeszły.
Dla dziewczynki: wczoraj czytałam książkę. Zauważ różnicę w końcówce!
Pomyśl o tym jak o zdjęciach z wakacji. Już się wydarzyły!
Czas teraźniejszy
Czas teraźniejszy mówi nam o tym, co dzieje się teraz. To jak transmisja na żywo!
Na przykład: teraz czytam książkę. Czytam to czas teraźniejszy.
To jak oglądanie filmu na bieżąco. Widzimy akcję teraz!
Czas przyszły
Czas przyszły mówi nam o tym, co się dopiero wydarzy. To jak planowanie przyszłych wakacji!
Na przykład: jutro będę czytał książkę. Będę czytał to czas przyszły.
Możemy też powiedzieć: jutro przeczytam książkę. To też czas przyszły.
Wyobraź sobie, że robisz listę rzeczy do zrobienia. To plany na przyszłość!
Aspekty czasowników
Czasowniki mają dwa aspekty: dokonany i niedokonany. To jak dwa różne sposoby patrzenia na akcję.
Aspekt dokonany
Aspekt dokonany pokazuje czynność zakończoną. Jakbyś zrobił zdjęcie, gdy akcja już się skończyła.
Na przykład: przeczytałem (książkę). Już skończyłem czytać!
To jak zamknięcie książki po przeczytaniu. Koniec!
Aspekt niedokonany
Aspekt niedokonany pokazuje czynność trwającą lub powtarzającą się. Jakbyś nagrywał film podczas trwania akcji.
Na przykład: czytałem (książkę). Czytałem i czytałem, przez jakiś czas.
To jak oglądanie kogoś, kto czyta książkę przez godzinę. Akcja trwa!
Formy osobowe i nieosobowe czasownika
Czasowniki dzielimy na osobowe i nieosobowe. To jakby czasownik miał imię i nazwisko, albo tylko pseudonim.
Formy osobowe
Formy osobowe mają osobę, liczbę i czas. Możemy powiedzieć, kto wykonuje czynność.
Na przykład: ja czytam, ty czytasz, on czyta.
To jak dokładne dane aktora w filmie. Wiemy, kto to jest i co robi!
Formy nieosobowe
Formy nieosobowe nie mają osoby. Nie wiemy, kto wykonuje czynność.
Na przykład: czytanie, czytano, czytając.
To jak napis na plakacie: "Zakaz palenia". Nie wiadomo, kto ma nie palić, po prostu zakaz!
Tryby czasownika
Czasowniki mają tryby. Tryb to nastrój czasownika. Jak muzyka w filmie – nadaje ton akcji!
Tryb oznajmujący
Tryb oznajmujący opisuje fakty. To jak relacja z wydarzenia. Mówimy, co się dzieje naprawdę.
Na przykład: czytam książkę.
To jak artykuł w gazecie. Opisujemy to, co się stało lub dzieje.
Tryb rozkazujący
Tryb rozkazujący wyraża rozkaz lub prośbę. To jak komenda dla aktora. Mówimy, co ma zrobić!
Na przykład: czytaj książkę!
To jak instrukcja: "Naciśnij przycisk!". Mówimy, co trzeba zrobić.
Tryb przypuszczający
Tryb przypuszczający wyraża przypuszczenie lub życzenie. To jak scenariusz alternatywny. Co by było, gdyby…?
Na przykład: czytałbym książkę.
To jak marzenie: "Chciałbym pojechać na wakacje!". Wyrażamy, co chcemy, żeby się stało.
Pamiętaj! Ćwicz, ćwicz i jeszcze raz ćwicz. Powodzenia na sprawdzianie!
