Hej piątoklasiści! Przygotujmy się razem do sprawdzianu z czasownika! Pokażę Wam, jak to zrobić krok po kroku.
Co to jest czasownik?
Czasownik, to słowo, które mówi, co ktoś robi. To jak akcja w filmie!
Myśl o tym jak o superbohaterze. Każdy superbohater ma jakąś moc, jakąś akcję, którą wykonuje. Np. Superman lata, a Spiderman wspina się.
Lata i wspina się - to są właśnie czasowniki!
Popatrz na ten obrazek: Dziecko biegnie. Pies szczeka. Słońce świeci.
Słowa biegnie, szczeka i świeci to czasowniki. One mówią, co się dzieje.
Nowe słowa na start - ważne czasowniki
Spójrzmy na kilka ważnych czasowników, które mogą pojawić się na sprawdzianie. Traktuj je jak nowe moce, które musisz opanować!
Odmieniać czasownik "iść"
Czasownik "iść" zmienia się w zależności od tego, kto idzie. To jak zmiana stroju superbohatera w zależności od pogody!
Ja idę. Ty idziesz. On/Ona/Ono idzie. My idziemy. Wy idziecie. Oni/One idą.
Wyobraź sobie, że Ja to jedna osoba idąca do szkoły. My to cała klasa idąca na wycieczkę.
Odmieniać czasownik "czytać"
Podobnie jest z "czytać". Zobacz, jak to wygląda:
Ja czytam. Ty czytasz. On/Ona/Ono czyta. My czytamy. Wy czytacie. Oni/One czytają.
Pomyśl o tym tak: każdy z Was trzyma swoją książkę i każdy czyta. Ale forma czasownika zmienia się, bo to ja czytam, a nie oni czytają.
Odmieniać czasownik "pisać"
A teraz "pisać":
Ja piszę. Ty piszesz. On/Ona/Ono pisze. My piszemy. Wy piszecie. Oni/One piszą.
Widzisz schemat? Jakby każda osoba miała swój "kod", który dodaje się do czasownika. To jak hasło superbohatera, które zmienia się w zależności od sytuacji.
Czasy czasowników
Czasowniki mogą być w różnych czasach. To jak podróżowanie w czasie! Możemy mówić o tym, co się stało, co się dzieje i co się stanie.
Czas przeszły
Mówi o tym, co już się wydarzyło. Np. Wczoraj czytałem książkę.
Wyobraź sobie zdjęcie z wakacji. Na zdjęciu pływałeś w morzu. Czas przeszły opisuje to, co widać na tym zdjęciu - akcję, która już się skończyła.
Czas teraźniejszy
Mówi o tym, co się teraz dzieje. Np. Teraz piszę ten tekst.
Pomyśl o transmisji na żywo w telewizji. Widzisz kogoś, kto śpiewa na scenie. To śpiewa dzieje się właśnie teraz – to jest czas teraźniejszy.
Czas przyszły
Mówi o tym, co się dopiero wydarzy. Np. Jutro pójdę do kina.
To jak plan lekcji na przyszły tydzień. Wiesz, że będziesz uczył się matematyki. To będziesz uczył się opisuje akcję, która dopiero nastąpi - czas przyszły.
Aspekt czasownika
Aspekt czasownika to taka "jakość" akcji. Czy ona jest skończona, czy wciąż trwa?
Aspekt dokonany
Mówi o akcji, która została ukończona. Np. Napisałem list.
Wyobraź sobie, że budujesz wieżę z klocków. Jak już ją skończysz budować, to możesz powiedzieć: Zbudowałem wieżę. Akcja budowania została zakończona.
Aspekt niedokonany
Mówi o akcji, która trwa lub się powtarza. Np. Pisałem list (ale nie skończyłem).
Pomyśl o osobie, która maluje obraz. Ona wciąż maluje. Akcja malowania trwa. Używamy aspektu niedokonanego.
Pytania pomocnicze
Żeby rozpoznać czasowniki i ich formy, zadaj sobie pytania:
- Co robi? (czas teraźniejszy)
- Co robił? (czas przeszły)
- Co będzie robił? (czas przyszły)
- Czy to zrobił? (aspekt dokonany)
- Czy to robił? (aspekt niedokonany)
Pamiętaj! Praktyka czyni mistrza. Im więcej ćwiczysz, tym łatwiej będzie Ci rozpoznawać i odmieniać czasowniki.
Powodzenia na sprawdzianie! Jesteście super!
