Chemia w klasie 7 to często pierwszy poważny kontakt z tą fascynującą nauką. Zajmiemy się substancjami i ich przemianami.
Czym są substancje?
Substancja to materiał, z którego zbudowane są wszystkie ciała. Przykłady? Woda, sól kuchenna, cukier.
Substancje dzielimy na pierwiastki i związki chemiczne.
Pierwiastki
Pierwiastek to substancja, której nie można rozłożyć na prostsze substancje metodami chemicznymi. Przykładami są tlen (O), wodór (H) i żelazo (Fe).
Pierwiastki są przedstawione w układzie okresowym pierwiastków. Znajdziesz tam symbole i informacje o każdym pierwiastku.
Związki chemiczne
Związek chemiczny powstaje, gdy dwa lub więcej pierwiastków łączy się ze sobą w określonych proporcjach. Na przykład, woda (H2O) to związek chemiczny składający się z dwóch atomów wodoru i jednego atomu tlenu.
Związki chemiczne mają wzory chemiczne, które pokazują, jakie pierwiastki i w jakich ilościach wchodzą w ich skład.
Właściwości substancji
Każda substancja ma charakterystyczne właściwości. Dzielimy je na fizyczne i chemiczne.
Właściwości fizyczne
Właściwości fizyczne można zaobserwować lub zmierzyć bez zmiany składu chemicznego substancji. Należą do nich: stan skupienia (stały, ciekły, gazowy), barwa, zapach, gęstość, temperatura wrzenia i topnienia, rozpuszczalność.
Na przykład, woda w temperaturze pokojowej jest cieczą, bezbarwna i bezwonna. Jej temperatura wrzenia to 100°C, a temperatura topnienia to 0°C.
Właściwości chemiczne
Właściwości chemiczne opisują, jak substancja reaguje z innymi substancjami. Należą do nich: palność, reaktywność z kwasami i zasadami, zdolność do utleniania.
Na przykład, drewno jest palne, co oznacza, że reaguje z tlenem podczas spalania, wydzielając ciepło i światło.
Przemiany substancji
Substancje mogą ulegać różnym przemianom. Dzielimy je na fizyczne i chemiczne.
Przemiany fizyczne
Przemiana fizyczna to zmiana stanu skupienia, kształtu lub objętości substancji, bez zmiany jej składu chemicznego. Na przykład, topnienie lodu (zmiana stanu skupienia ze stałego na ciekły) lub rozpuszczanie cukru w wodzie (zmiana stanu skupienia i rozproszenie).
Podczas przemian fizycznych nie powstają nowe substancje.
Przemiany chemiczne (reakcje chemiczne)
Przemiana chemiczna, czyli reakcja chemiczna, to proces, w którym substancje (substraty) przekształcają się w inne substancje (produkty). Podczas reakcji chemicznych następuje zerwanie starych wiązań chemicznych i utworzenie nowych.
Na przykład, spalanie węgla (reakcja węgla z tlenem) to reakcja chemiczna, w wyniku której powstaje dwutlenek węgla.
Reakcje chemiczne zapisujemy za pomocą równań reakcji. Na przykład: C + O2 → CO2.
Rodzaje reakcji chemicznych
Istnieje wiele rodzajów reakcji chemicznych. Kilka podstawowych to:
- Synteza (łączenie): Dwie lub więcej substancji łączą się, tworząc jedną nową substancję. Przykład: 2H2 + O2 → 2H2O
- Analiza (rozkład): Jedna substancja rozkłada się na dwie lub więcej prostszych substancji. Przykład: 2H2O → 2H2 + O2
- Wymiana: Atomy lub grupy atomów wymieniają się miejscami w cząsteczkach.
Znaczenie chemii w życiu codziennym
Chemia jest wszędzie! Znajomość podstaw chemii pozwala nam zrozumieć wiele procesów zachodzących wokół nas.
Przykłady?
- Gotowanie: Zmiany zachodzące podczas gotowania to reakcje chemiczne.
- Sprzątanie: Środki czyszczące zawierają substancje chemiczne, które reagują z brudem.
- Medycyna: Leki to związki chemiczne, które oddziałują z naszym organizmem.
- Przemysł: Chemia jest podstawą wielu gałęzi przemysłu, takich jak produkcja tworzyw sztucznych, nawozów i kosmetyków.
Mam nadzieję, że ten przegląd zagadnień związanych z substancjami i ich przemianami pomoże Ci w przygotowaniu do sprawdzianu z chemii w klasie 7. Pamiętaj o powtórzeniu definicji, właściwości substancji i rodzajów przemian chemicznych. Powodzenia!
