Witajcie, drodzy siódmoklasiści! Przygotujmy się razem do sprawdzianu z chemii z działu 2. Nowa Era, pamiętajcie, chemia jest fascynująca!
Budowa materii
Atom to podstawowy składnik materii. Pamiętajcie o tym!
Składa się z jądra atomowego, w którym znajdują się protony (ładunek dodatni) i neutrony (ładunek obojętny), oraz z elektronów (ładunek ujemny), krążących wokół jądra.
Liczba atomowa (Z) określa liczbę protonów w jądrze atomu. To bardzo ważne!
Liczba masowa (A) to suma protonów i neutronów w jądrze atomu.
Izotopy to atomy tego samego pierwiastka, które mają różną liczbę neutronów. Mają taką samą liczbę protonów, ale różną liczbę masową.
Konfiguracja elektronowa
Konfiguracja elektronowa opisuje rozmieszczenie elektronów na powłokach elektronowych. Zapamiętajcie to!
Elektrony rozmieszczone są na powłokach: K, L, M, N...
Na powłoce K maksymalnie mieszczą się 2 elektrony, na powłoce L - 8, na powłoce M - 18, i tak dalej.
Elektrony walencyjne to elektrony znajdujące się na ostatniej powłoce. One decydują o właściwościach chemicznych pierwiastka. Zwróćcie na to szczególną uwagę!
Pierwiastki i związki chemiczne
Pierwiastek chemiczny to substancja, której nie można rozłożyć na prostsze substancje metodami chemicznymi. Składa się z atomów tego samego rodzaju.
Związek chemiczny to substancja, która powstaje przez połączenie dwóch lub więcej pierwiastków chemicznych w określonych proporcjach.
Wzór chemiczny to zapis, który informuje, jakie pierwiastki wchodzą w skład związku chemicznego i w jakich proporcjach. Na przykład: H2O (woda).
Masa atomowa to masa atomu wyrażona w jednostkach masy atomowej (u). Znajdziecie ją w układzie okresowym pierwiastków.
Masa cząsteczkowa to suma mas atomowych wszystkich atomów wchodzących w skład cząsteczki. Pamiętajcie o tym, licząc masę cząsteczkową!
Układ okresowy pierwiastków
Układ okresowy to uporządkowane zestawienie pierwiastków chemicznych według rosnącej liczby atomowej. Jest niezmiernie ważny!
Pierwiastki są ułożone w grupy (kolumny pionowe) i okresy (rzędy poziome).
Pierwiastki w tej samej grupie mają podobne właściwości chemiczne, ponieważ mają taką samą liczbę elektronów walencyjnych.
Metale znajdują się po lewej stronie układu okresowego, niemetale po prawej stronie. Granicę między nimi stanowi linia ukośna.
Mieszaniny
Mieszanina to połączenie dwóch lub więcej substancji, w którym każda z substancji zachowuje swoje właściwości.
Mieszaniny dzielimy na jednorodne i niejednorodne.
Mieszanina jednorodna to taka, w której nie widać składników gołym okiem ani za pomocą mikroskopu. Przykład: roztwór soli w wodzie.
Mieszanina niejednorodna to taka, w której można zobaczyć składniki gołym okiem lub za pomocą mikroskopu. Przykład: piasek z wodą.
Metody rozdzielania mieszanin
Istnieją różne metody rozdzielania mieszanin. Poznajcie je!
- Sączenie (filtracja): oddzielanie ciała stałego od cieczy za pomocą filtra.
- Dekantacja: zlewanie cieczy znad osadu.
- Odparowanie: oddzielanie substancji rozpuszczonej od rozpuszczalnika przez odparowanie rozpuszczalnika.
- Destylacja: oddzielanie cieczy o różnych temperaturach wrzenia.
- Chromatografia: rozdzielanie substancji na podstawie różnic w ich zdolności do adsorpcji na powierzchni fazy stacjonarnej.
- Rozdzielanie magnetyczne: używane do oddzielenia substancji o właściwościach magnetycznych od niemetalicznych
Reakcje chemiczne
Reakcja chemiczna to proces, w którym jedne substancje (substraty) przekształcają się w inne substancje (produkty).
Równanie reakcji chemicznej to zapis, który przedstawia przebieg reakcji chemicznej za pomocą symboli i wzorów chemicznych.
Pamiętajcie o uzgadnianiu współczynników stechiometrycznych w równaniach reakcji, aby liczba atomów każdego pierwiastka po stronie substratów była równa liczbie atomów tego pierwiastka po stronie produktów. Zasada zachowania masy!
Reakcje chemiczne dzielimy na różne typy: łączenia, rozkładu, wymiany pojedynczej i wymiany podwójnej.
Reakcja egzoenergetyczna to reakcja, w której wydziela się energia (np. ciepło).
Reakcja endoenergetyczna to reakcja, która wymaga dostarczenia energii (np. ciepła).
Prawo zachowania masy
Podczas reakcji chemicznej masa substratów jest równa masie produktów. Nic nie ginie i nic się nie tworzy, tylko przekształca. Prawo zachowania masy to podstawa!
Podsumowanie
Dobra robota! Przypomnijmy sobie najważniejsze punkty:
- Znać budowę atomu (protony, neutrony, elektrony, liczba atomowa, liczba masowa).
- Rozumieć pojęcie konfiguracji elektronowej i elektronów walencyjnych.
- Wiedzieć, czym są pierwiastki i związki chemiczne oraz jak pisać wzory chemiczne.
- Znać układ okresowy pierwiastków i jego strukturę.
- Rozróżniać mieszaniny jednorodne i niejednorodne oraz znać metody ich rozdzielania.
- Rozumieć, czym są reakcje chemiczne, równania reakcji i prawo zachowania masy.
Powodzenia na sprawdzianie! Pamiętajcie, żeby dokładnie czytać pytania i spokojnie odpowiadać. Wierzę w Was!
