Przed nami sprawdzian z chemii dla klasy 7, dział 1, oparty na programie Nowej Ery. Skupimy się na podstawowych pojęciach. Przygotujmy się solidnie!
Budowa Materii
Wszystko wokół nas zbudowane jest z materii. Materia to substancja, z której składają się przedmioty. Materię możemy dzielić na mniejsze części. Wyobraź sobie, że masz kawałek cukru. Możesz go rozdrobnić na drobny cukier puder.
Najmniejszą cząstką pierwiastka zachowującą jego właściwości jest atom. Atom to podstawowy składnik materii. Atomy łączą się ze sobą tworząc cząsteczki. Cząsteczka to połączenie dwóch lub więcej atomów. Na przykład, cząsteczka wody (H2O) składa się z dwóch atomów wodoru (H) i jednego atomu tlenu (O).
Pierwiastki i Związki Chemiczne
Pierwiastek to substancja, która składa się tylko z jednego rodzaju atomów. Przykładem pierwiastka jest tlen (O2) lub żelazo (Fe). Pierwiastki są uporządkowane w układzie okresowym. Układ okresowy to "ściąga" chemiczna, pokazująca wszystkie znane pierwiastki.
Związek chemiczny to substancja, która składa się z dwóch lub więcej różnych pierwiastków połączonych ze sobą w określonych proporcjach. Woda (H2O) to przykład związku chemicznego. Inny przykład to sól kuchenna (NaCl), która składa się z atomów sodu (Na) i chloru (Cl).
Mieszaniny
Mieszanina to połączenie dwóch lub więcej substancji, które nie wchodzą ze sobą w reakcję chemiczną. Mieszaniny dzielimy na jednorodne i niejednorodne. Ważne jest, że składniki mieszaniny zachowują swoje właściwości.
Mieszanina jednorodna to taka, w której nie widać gołym okiem poszczególnych składników. Przykładem jest powietrze, które składa się z różnych gazów (azotu, tlenu, argonu, etc.). Kolejny przykład to roztwór cukru w wodzie. Cukru nie widać, ale jest tam obecny.
Mieszanina niejednorodna to taka, w której można odróżnić poszczególne składniki gołym okiem lub za pomocą prostych narzędzi. Przykładem jest piasek z wodą. Piasek osadza się na dnie i widać go wyraźnie. Inny przykład to zupa warzywna, gdzie widać kawałki warzyw.
Metody Rozdzielania Mieszanin
Składniki mieszanin można rozdzielić różnymi metodami. Wybór metody zależy od rodzaju mieszaniny. Pamiętajmy, że przy rozdzielaniu mieszanin nie zachodzą reakcje chemiczne.
Dekantacja to zlewanie cieczy znad osadu. Używamy jej, gdy mamy mieszaninę cieczy i ciała stałego, które osadza się na dnie. Przykład: oddzielenie piasku od wody.
Sączenie (filtracja) to oddzielanie ciała stałego od cieczy za pomocą filtra. Filtr zatrzymuje ciało stałe, a ciecz przepływa przez niego. Przykład: parzenie kawy.
Odparowanie to oddzielanie substancji rozpuszczonej od rozpuszczalnika przez odparowanie rozpuszczalnika. Używamy, gdy chcemy uzyskać substancję rozpuszczoną. Przykład: otrzymywanie soli z wody morskiej.
Destylacja to rozdzielanie cieczy o różnych temperaturach wrzenia. Ciecz o niższej temperaturze wrzenia odparowuje pierwsza, a następnie jest skraplana. Przykład: oddzielanie alkoholu od wody.
Rozdzielanie magnetyczne to oddzielanie substancji magnetycznych od niemagnetycznych za pomocą magnesu. Przykład: oddzielanie opiłków żelaza od piasku.
Właściwości Substancji
Każda substancja ma swoje charakterystyczne właściwości. Właściwości dzielimy na fizyczne i chemiczne. Poznanie właściwości substancji pozwala nam na ich identyfikację i zastosowanie.
Właściwości fizyczne to te, które można zaobserwować lub zmierzyć bez zmiany składu chemicznego substancji. Należą do nich: stan skupienia (stały, ciekły, gazowy), barwa, zapach, gęstość, temperatura wrzenia, temperatura topnienia, rozpuszczalność.
Właściwości chemiczne to te, które ujawniają się podczas reakcji chemicznych. Opisują, jak substancja reaguje z innymi substancjami. Należą do nich: palność, korozyjność, reaktywność.
Przykłady
Woda (H2O): Właściwości fizyczne: bezbarwna, bezwonna ciecz, wrze w 100°C, zamarza w 0°C. Właściwości chemiczne: reaguje z niektórymi metalami, uczestniczy w procesie fotosyntezy.
Żelazo (Fe): Właściwości fizyczne: srebrzystoszary metal, dobrze przewodzi prąd i ciepło, jest magnetyczne. Właściwości chemiczne: rdzewieje w obecności tlenu i wody, reaguje z kwasami.
Pamiętaj! Solidna wiedza z tych podstaw to klucz do sukcesu na sprawdzianie. Powodzenia!
