Hej! Zaraz sprawdzimy twoją wiedzę o układzie pokarmowym. Będzie prosto, z obrazkami w głowie, żeby łatwiej zapamiętać.
Co to jest układ pokarmowy?
Wyobraź sobie linię produkcyjną w fabryce. Surowce wjeżdżają z jednej strony, a gotowy produkt wyjeżdża z drugiej. Układ pokarmowy to taka sama fabryka, tylko zamiast surowców mamy jedzenie, a zamiast produktu – energię i budulec dla twojego ciała.
Składa się z wielu "maszyn" – organów – które współpracują, żeby rozłożyć jedzenie na mniejsze części, które organizm może wykorzystać. Te mniejsze części to składniki odżywcze, np. cukry, tłuszcze, białka, witaminy i minerały.
Przystanki na trasie jedzenia
Usta – Pierwszy kontakt
Tu wszystko się zaczyna. Usta to jak brama wjazdowa do naszej fabryki. Zęby tną i miażdżą jedzenie (trawienie mechaniczne). Ślina zwilża pokarm i zaczyna rozkładać węglowodany dzięki enzymowi amylazie ślinowej (trawienie chemiczne).
Pomyśl o gryzieniu jabłka. Zęby robią z niego miazgę, a ślina sprawia, że łatwiej przełknąć.
Przełyk – Zjeżdżalnia
Przełyk to długa rura, która łączy usta z żołądkiem. To jak zjeżdżalnia. Mięśnie przełyku kurczą się i rozkurczają, przesuwając pokarm w dół (perystaltyka).
Wyobraź sobie, jak połykasz wodę. Czujesz, jak coś przechodzi ci przez gardło i klatkę piersiową – to właśnie przełyk w akcji.
Żołądek – Mikser z kwasem
Żołądek to coś jak mikser, który dodatkowo ma w sobie silny kwas. Tu pokarm jest mieszany z sokiem żołądkowym, który zawiera kwas solny i enzymy, np. pepsynę. Kwas solny zabija bakterie i pomaga rozkładać białka. Pepsyna trawi białka.
Żołądek ma grube, elastyczne ściany, które pozwalają mu rozciągać się, kiedy jemy dużo. Pamiętaj, żeby nie przesadzać!
Jelito cienkie – Królestwo wchłaniania
To najdłuższy odcinek układu pokarmowego. To tutaj większość składników odżywczych jest wchłaniana do krwi. Jelito cienkie ma wewnętrzną powierzchnię pokrytą milionami malutkich wypustek – kosmków jelitowych. To jak małe paluszki, które zwiększają powierzchnię wchłaniania.
Wyobraź sobie ręcznik – im większa powierzchnia, tym więcej wody może wchłonąć. Tak samo działają kosmki jelitowe.
Do jelita cienkiego uchodzą również sok trzustkowy (z trzustki) i żółć (z wątroby). Sok trzustkowy zawiera enzymy trawiące białka, tłuszcze i węglowodany. Żółć emulguje tłuszcze, czyli rozbija je na mniejsze kropelki, ułatwiając ich trawienie.
Jelito grube – Recykling i zagęszczanie
Tutaj resztki pokarmowe, których organizm nie strawił ani nie wchłonął, są zagęszczane przez wchłanianie wody. W jelicie grubym żyją również bakterie, które pomagają w trawieniu resztek pokarmowych i produkują niektóre witaminy, np. witaminę K.
Pomyśl o odzyskiwaniu wody z prania. Jelito grube robi to samo z resztkami pokarmowymi.
Odbyt – Koniec podróży
To ostatni przystanek na trasie jedzenia. Niestrawione resztki pokarmowe, czyli kał, są wydalane z organizmu przez odbyt.
Wątroba i Trzustka – Pomocnicy
Wątroba i trzustka to ważne organy, które wspierają układ pokarmowy, ale same nie są częścią trasy, którą pokonuje pokarm.
Wątroba produkuje żółć, która pomaga trawić tłuszcze. Działa trochę jak płyn do mycia naczyń, który rozpuszcza tłuszcz.
Trzustka produkuje sok trzustkowy, który zawiera wiele enzymów trawiących różne składniki odżywcze. To jak uniwersalny środek czyszczący, który radzi sobie z różnymi zabrudzeniami.
Podsumowanie
Układ pokarmowy to skomplikowana fabryka, która rozkłada jedzenie na mniejsze części, które organizm może wykorzystać. Pamiętaj o zdrowej diecie, bogatej w błonnik, aby twój układ pokarmowy działał sprawnie! Teraz już wiesz, co się dzieje z jedzeniem, kiedy je jesz. Powodzenia na sprawdzianie!
