Witajcie! Porozmawiamy dzisiaj o regulacji nerwowo-hormonalnej. To bardzo wa偶ny temat z biologii dla klasy 7.
Regulacja Nerwowa
Zacznijmy od regulacji nerwowej. To system, kt贸ry szybko reaguje na zmiany.
Jak dzia艂a?
Dzia艂a dzi臋ki uk艂adowi nerwowemu. Sk艂ada si臋 z m贸zgu, rdzenia kr臋gowego i nerw贸w.
Neurony, czyli kom贸rki nerwowe, przekazuj膮 informacje. Robi膮 to w formie impuls贸w elektrycznych.
Impulsy te w臋druj膮 bardzo szybko. Dzi臋ki temu reakcja jest b艂yskawiczna.
Na przyk艂ad, dotkniesz gor膮cego garnka. Od razu cofasz r臋k臋. To zas艂uga uk艂adu nerwowego.
Budowa neuronu
Neuron ma cia艂o kom贸rki, dendryty i akson.
Dendryty odbieraj膮 sygna艂y. Akson przekazuje je dalej.
Akson mo偶e by膰 otoczony os艂onk膮 mielinow膮. Przyspiesza ona przewodzenie impuls贸w.
Synapsy
Neurony komunikuj膮 si臋 ze sob膮 w synapsach. To miejsca po艂膮cze艅 mi臋dzy neuronami.
W synapsie impuls elektryczny zamieniany jest w sygna艂 chemiczny.
Neuroprzeka藕niki, czyli substancje chemiczne, przenosz膮 sygna艂 do nast臋pnego neuronu.
Odruch
Odruch to szybka, automatyczna reakcja na bodziec. Nie wymaga 艣wiadomego my艣lenia.
Przyk艂adem jest odruch kolanowy. Lekarz uderza m艂oteczkiem w kolano. Noga si臋 prostuje.
Droga, kt贸r膮 pokonuje impuls nerwowy podczas odruchu, to 艂uk odruchowy.
艁uk odruchowy sk艂ada si臋 z receptora, neuronu czuciowego, neuronu po艣rednicz膮cego, neuronu ruchowego i efektora.
Regulacja Hormonalna
Teraz przejd藕my do regulacji hormonalnej. Jest wolniejsza, ale za to d艂ugotrwa艂a.
Jak dzia艂a?
Dzia艂a dzi臋ki uk艂adowi hormonalnemu (endokrynnemu). Sk艂adaj膮 si臋 na niego gruczo艂y dokrewne.
Gruczo艂y dokrewne produkuj膮 hormony. Hormony to substancje chemiczne.
Hormony w臋druj膮 po ca艂ym ciele z krwi膮. Dzia艂aj膮 na okre艣lone kom贸rki docelowe.
Na przyk艂ad, insulina reguluje poziom cukru we krwi. Produkuje j膮 trzustka.
Rodzaje gruczo艂贸w
Mamy r贸偶ne gruczo艂y dokrewne. Na przyk艂ad, przysadka m贸zgowa, tarczyca, nadnercza, jajniki (u kobiet) i j膮dra (u m臋偶czyzn).
Przysadka m贸zgowa kontroluje dzia艂anie innych gruczo艂贸w.
Tarczyca produkuje hormony wp艂ywaj膮ce na metabolizm.
Nadnercza wydzielaj膮 adrenalin臋 w sytuacjach stresowych.
Jajniki produkuj膮 estrogeny i progesteron. Odpowiadaj膮 za cechy p艂ciowe 偶e艅skie.
J膮dra produkuj膮 testosteron. Odpowiada za cechy p艂ciowe m臋skie.
Dzia艂anie hormon贸w
Hormony wp艂ywaj膮 na wiele proces贸w w organizmie. Na przyk艂ad, na wzrost, rozw贸j, metabolizm, reprodukcj臋 i nastr贸j.
Niekt贸re hormony dzia艂aj膮 szybko. Inne dzia艂aj膮 wolniej i d艂ugotrwale.
Niedob贸r lub nadmiar hormon贸w mo偶e prowadzi膰 do r贸偶nych chor贸b.
Por贸wnanie Regulacji Nerwowej i Hormonalnej
Podsumujmy. Regulacja nerwowa jest szybka i kr贸tkotrwa艂a. Regulacja hormonalna jest wolniejsza i d艂ugotrwa艂a.
Uk艂ad nerwowy dzia艂a za pomoc膮 impuls贸w elektrycznych. Uk艂ad hormonalny dzia艂a za pomoc膮 hormon贸w.
Oba systemy s膮 niezb臋dne do prawid艂owego funkcjonowania organizmu. Wsp贸艂pracuj膮 ze sob膮, aby utrzyma膰 homeostaz臋.
Homeostaza to stan r贸wnowagi wewn臋trznej organizmu. Warunek konieczny do 偶ycia.
Mam nadziej臋, 偶e ten artyku艂 pom贸g艂 Wam zrozumie膰 regulacj臋 nerwowo-hormonaln膮. Powodzenia na sprawdzianie!
