Hej, uczniowie klasy 5! Przygotowujecie się do sprawdzianu z biologii? Super! Ten przewodnik pomoże Wam uporządkować wiedzę i poczuć się pewniej.
Podstawy Biologii: Co Musisz Wiedzieć
Świat Organizmów
Zacznijmy od podstaw. Czym jest organizm?
To każda istota żywa, np. roślina, zwierzę czy bakteria.
Organizmy dzielimy na królestwa.
Najważniejsze królestwa to: bakterie, protisty, grzyby, rośliny i zwierzęta.
Komórka - Podstawowa Jednostka Życia
Każdy organizm zbudowany jest z komórek.
Komórka to najmniejsza jednostka życia.
Ważne części komórki to jądro komórkowe, cytoplazma i błona komórkowa.
Jądro komórkowe kontroluje działanie komórki.
Cytoplazma to płyn wypełniający komórkę.
Błona komórkowa otacza komórkę i chroni ją.
Funkcje Życiowe Organizów
Organizmy wykonują różne funkcje życiowe.
Należą do nich: odżywianie, oddychanie, wydalanie, ruch, rozmnażanie i reagowanie na bodźce.
Odżywianie to pobieranie pokarmu.
Oddychanie to pobieranie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla.
Wydalanie to usuwanie zbędnych produktów przemiany materii.
Ruch to zmiana położenia ciała.
Rozmnażanie to tworzenie nowych osobników.
Reagowanie na bodźce to odpowiadanie na zmiany w otoczeniu.
Rośliny: Królestwo Zieleni
Budowa Rośliny
Typowa roślina ma korzeń, łodygę, liście i kwiaty.
Korzeń utrzymuje roślinę w glebie i pobiera wodę z solami mineralnymi.
Łodyga podtrzymuje liście i kwiaty.
Liście przeprowadzają fotosyntezę.
Kwiaty służą do rozmnażania.
Fotosynteza
Fotosynteza to proces, w którym rośliny wytwarzają pokarm z dwutlenku węgla, wody i światła.
W procesie fotosyntezy powstaje glukoza (cukier) i tlen.
Fotosynteza jest bardzo ważna, bo dzięki niej mamy tlen do oddychania!
Rodzaje Roślin
Rośliny dzielimy na różne grupy, np. drzewa, krzewy i rośliny zielne.
Drzewa mają jedną grubą łodygę - pień.
Krzewy mają kilka cienkich łodyg.
Rośliny zielne mają miękkie łodygi.
Zwierzęta: Różnorodny Świat
Podział Zwierząt
Zwierzęta dzielimy na kręgowce i bezkręgowce.
Kręgowce mają szkielet wewnętrzny z kręgosłupem.
Bezkręgowce nie mają kręgosłupa.
Kręgowce
Do kręgowców należą: ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.
Ryby żyją w wodzie i oddychają skrzelami.
Płazy żyją w wodzie i na lądzie, a oddychają skrzelami (jako larwy) lub płucami (jako dorosłe osobniki).
Gady żyją na lądzie i oddychają płucami.
Ptaki mają pióra i latają (zazwyczaj!).
Ssaki karmią młode mlekiem i mają sierść lub włosy.
Bezkręgowce
Do bezkręgowców należą np. owady, pająki, ślimaki i dżdżownice.
Owady mają sześć nóg i ciało podzielone na głowę, tułów i odwłok.
Pająki mają osiem nóg.
Ślimaki mają muszlę i poruszają się powoli.
Dżdżownice żyją w glebie i pomagają ją spulchniać.
Ekosystemy: Życie w Zgodzie
Czym jest Ekosystem?
Ekosystem to zespół organizmów żywych i środowiska, w którym żyją, wzajemnie na siebie oddziałujących.
Przykłady ekosystemów to las, łąka, jezioro i rzeka.
Łańcuch Pokarmowy
Łańcuch pokarmowy to szereg organizmów, w którym jeden organizm zjada drugi.
Na początku łańcucha pokarmowego są producenci (np. rośliny), potem konsumenci (np. zwierzęta roślinożerne i mięsożerne), a na końcu reducenci (np. bakterie i grzyby).
Ochrona Przyrody
Musimy dbać o przyrodę!
Ochrona przyrody to działania mające na celu zachowanie różnorodności biologicznej i ochronę zasobów naturalnych.
Możemy to robić, np. segregując śmieci, oszczędzając wodę i energię, oraz chroniąc zagrożone gatunki.
Podsumowanie
Pamiętaj! Ważne pojęcia to: organizm, komórka, funkcje życiowe, fotosynteza, kręgowce, bezkręgowce, ekosystem i łańcuch pokarmowy.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Ciebie!
